• 11.2. Dars tiplari. Maxmutov bo‘yicha dars tiplari
    		•

    malakaviy va pedagogik amaliyotlar




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet102/186
    Sana13.06.2024
    Hajmi3,05 Mb.
    #263241
    1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   186
    Bog'liq
    12519 2 D4BA6794BFC6D138D8FFD6CA4AF53641FC0A99BB

    malakaviy va pedagogik amaliyotlar
    joy olgan. 
    Malakaviy amaliyot
    – bo‘lajak mutaxassislarni tayyorlashda
    o‘quv-pedagogik jarayonining asosiy qismi hisoblanadi. Malakaviy 
    amaliyot namunaviy va ishchi o‘quv rejasiga mos ravishda amalga 
    oshiriladi. Malakaviy amaliyotning mazmumni amaliyot turiga qarab,
    kafedrada ishlab chiqilgan dasturiga mos bo‘ladi. Malakaviy amaliyot
    o‘quv mashg‘ulotlaridan ajralgan holda tashkil etiladi. Malakaviy 
    amaliyotni talabalar oliy ta'lim muassasasi bilan shartnoma tuzilgan 
    tashkilotlarda o‘tashlari mumkin. Ayrim hollarda bitiruvchi kurs
    talabalari o‘zi ishlashni rejalashtirayotgan ta'lim muassasalarida faol 
    malakaviy amaliyotni o‘tashlari mumkin. Talabalarning malakaviy 
    amaliyotni o‘tash joylari oliy ta'lim muassasasi rektori tomonidan 
    chiqarilgan buyruq asosida tashkil etiladi. 
    Malakaviy amaliyot maqsadi - bo‘lajak mutaxassislarni kasbiy 
    faoliyatga tayyorlash, olgan bilimlarini amaliyotda sinab ko‘rish,
    pedagogik va kasbiy faoliyat ma'suliyatini his etish va o‘z ustida
    ishlash ko‘nikmasini shakllantirish, shuningdek, tajribali 
    mutaxassislarning ish faoliyatini o‘rganishdan iborat. 
    11.2. Dars tiplari. Maxmutov bo‘yicha dars tiplari 
    Zamonaviy maktablarda ta'limning tashkil etishning asosiy shakli 
    dars hisoblanadi. Dars o‘quvchilarni nafaqat o‘quv-biluv faoliyatini 
    samarali tashkillashni, balki o‘quvchilar faoliyatini rivojlantirish 
    imkoniyatiga ham ega. 
    «Dars—aniq maqsadni ko‘zlab belgilangan vaqtda bir xil 
    yoshdagi o‘quvchilar bilan o‘qituvchi rahbarligida olib boriladigan 
    mashg‘ulotdir»-deb ta'kidlanadi Sh.Abdullayeva va boshqalarning 
    o‘quv qo‘llanmasida. 
    O.Roziqov va boshqalar tomonidan yaratilgan “Didaktika” 
    darsligida «Bir xil tayyorgarlikka ega, yoshlari teng o‘quvchilarning 
    doimiy jamoasi bilan ma'lum xona, tartib, jadval asosida o‘tkaziladigan 
    mashg‘ulotga dars deyiladi» —deb ta'kidlanadi. 
    Yuqoridagi ta'riflar tahlilidan ko‘rinadiki, darsning mohiyati, 
    darsda o‘qituvchi va o‘quvchilarni o‘zaro ta'siri natijasida o‘quvchilar 
    bilim, malaka, ko‘nikmalarni o‘zlashtiradi, qobiliyatlari rivojlanadi 
    hamda darsda o‘qituvchining pedagogik mahorati shakllanadi. Dars 
    ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, uning barcha komponentlari (darsning 

    193 
    maqsadi, mazmuni, metodi) o‘zaro aloqadordir.
    Odatda dars quyidagi ta'lim shakllarini va tegishli didaktik 
    vazifalarni hal qilishni o'z ichiga oladi: 
    1) uy vazifasini tekshirish va o‘tgan mavzuni takrorlash; 
    2) yangi o'quv materialini tushuntirish; 
    3) yangi materialni mustahkamlash. 
    Ushbu didaktik muammolarni hal qilish ketma-ketligi boshqacha 
    bo'lishi mumkin. Kombinatsion (aralash) darsning an'anaviy rejasi 
    quyidagi fikrlarni o'z ichiga oladi: 
    1) tashkiliy qism; 
    2) uy vazifasini tekshirish; 
    3) ilgari o'tgan materiallarni so'rsh; 
    4) yangi materiallarni o'rganish; 
    5) yangi materialni mustahkamlash; 
    6) uy vazifasi. 
    Har qanday darsning yaratilishi uning maqsadini aniq anglashdan 
    boshlanadi. 
    Darsning maqsadi. 
    Pedagogik faoliyat obyekti bu o‘quvchilar faoliyati hisoblanadi, 
    natijasi esa o‘quvchilarni o‘zlashtirganlik darajasidir. Zamonaviy 
    maktabda darsning maqsadi aniq bo‘lishi zarur. 
    O‘qitishning umumiy nazariyasidan kelib chiqib, ta'lim nazariyasi 
    darsga nisbatan bir qancha talablarni ta'riflaydi: 
    Maqsadning aniq qo‘yilishi. 
    Interfaol metodlardan foydalanish. 
    Ta'lim prinsiplariga amal qilish. 

    194 
    O‘quvchilarda motivni shakllantirish. 
    Darsda vaqtdan ratsional foydalanish. 
    Dars tipologiyasi — ta'lim nazariyasining murakkab didaktik 
    vazifalaridan biridir. Zamonaviy didaktikada darslarni tasniflash uchun 
    bir nechta yondashuvlar mavjud, ularning har biri o'ziga xos 
    xususiyatga ega. M.A.Danilov, B.P.Yesipov, B.A.Onishuklar dars 
    tiplarini didaktik maqsadga ko‘ra asoslaganlar va quyidagi dars tiplarini 
    tasviya etganlar: 
    —
    kirish darslari; 
    —
    o‘quv materiali bilan tanishtirish darslari; 
    —
    qonun, qoida, tushunchalarni o‘zlashtirish darslari; 
    —
    o‘zlashtirilgan bilimlarni amaliyotda qo‘llash darslari; 
    —
    malakalarni shakllantirish darslari; 
    —
    takrorlash va umumlashtirish darslari; 
    —
    nazorat darslari; 
    —
    aralash darslar. 
    I.N.Kazansev darslarni ta'lim metodlarini qo‘llashga ko‘ra 
    tiplarga ajratadi. 
    —
    ma'ruza-dars, suhbat-dars, ekskursiya-dars, kino-dars, mustaqil 
    ishlash darsi. 
    M.I.Maxmutov
    1
    quyidagi dars tiplarini tavsiya etgan: 
    —
    Aralash dars; 
    —
    Yangi materiallarni o‘rganish darsi; 
    —
    Bilimlarni mustahkamlash, ko‘nikma va malakalarni 
    shakllantirish darsi; 
    —
    Umumlashtirish va tizimlashtirish darsi; 
    —
    Bilim, mahorat va ko‘nikmalarni nazorat qilish va tuzatish 
    darsiyangi materialni o‘rganish darsi. 
    O‘qituvchi dars tipi qanday bo‘lishidan qat'i nazar, dars samarali 
    bo‘lishi uchun uni tuzilishi haqida o‘ylashi zarur. 

    Download 3,05 Mb.
    1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   186




    Download 3,05 Mb.
    Pdf ko'rish