30
muomalada bo‘lishni tushuntiruvchi bilimlar majmuasi donishmandlik
pedagogikasi shakllandi. Bu pedagogika bolalarda elsevarlik,
xalqparvarlik, mehnatsevarlik kabi ma’naviy-axloqiy sifatlarni o‘zaro
uyg‘un holda amalga oshirishda katta xizmat qildi.
Tarixiy manbalarda ta’kidlanishicha dastlabki pedagogik qarashlar
va ularni yoshlarga yetkazuvchi manbalar-maktablar tashkil etila
boshlandi. Bu qadimgi sharqning Vavilon, Misr, Hindiston, g‘arbning
Sparta, Afina shaharlarida paydo bo‘lib, insonlarda saxiylik, sofdillik,
rostgo‘ylik, adolat kabi fazilatlarni shakllantirish uchun xizmat qildi.
Bular mashhur “Avesto” (er. avval VII asr) va qadimgi Xitoyning Daoe
maktabi (er.avval III asr), Qadimgi Gretsiyaning “Sparta ” “Afina ”
(er.avvalgi III-II-asr)edi.
Shunga asosan “Pedagogika” so‘zi o‘z lug‘aviy ma’nosini
yunoncha “payc”-bola, -“agogoc”- yetaklash aynan so‘zma-so‘z
tarjimada “Paydagogoc” –ya’ni bola yetaklovchi ma’nosini anglatadi.
Keyinchalik “Pedagogika” so‘zi kengroq va ilmiyroq ma’noda ya’ni
“bolani hayotga yetaklash, tarbiyalash, o‘qitish, ma’lumotli qilish” fani
sifatida yuritib, u tarbiya fani deb yuritila boshlandi.
Shunga binoan
pedagogika fanining predmeti qilib yosh avlodni tarbiya, ta’lim,
ma’lumot sharoitida rivojlantirishi va shaxsiy sifatlarni shakllantirishga
yo‘naltirilgan yaxlit pedagogik jarayon deb qabul qilindi.
Ma’lumki, barcha ilmiy-nazariy sanalar hayot taqozosi bilan
vujudga keladi. Ta’lim, tarbiya ma’lumot kishilar hayotida katta
ahamyat kasb etish vaqti keldi. Endi
jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy
taraqqiyotda tez yoki tez rivojlanishi yosh avlodning tarbiya qay
darajada qo‘yiganiga bog‘liq bo‘lmoqda. Shunga binoan, tarbiyaning
jamiyat hayoti va taraqqiyoti katta ahamyat kasb etar ekan pedagogika
fanining taraqqiyot bosqichlarini bilib olish juda muhim hisoblanadi.
Buni quyidagi jadvalda kuzatish mumkin.
