|
1 Mavzu Relelı hımoya xaqıda umumıy tushuncha Reja
|
| bet | 77/85 | | Sana | 08.02.2024 | | Hajmi | 6,42 Mb. | | #153069 |
Bog'liq 1 Mavzu Relel h moya xaq da umum y tushuncha RejaTasodifiy xatolik deb xatolar qatorida turli ishora va qiymatda uchraydigan hamda qiymat ma‖lum chekdan oshmaydigan xatolikka aytiladi.
Tasodifiy xatoliklar qonuniyatlari ommaviy o’lchashlarda namoyon bo’ladi va ularni o’rganish bilan xatoliklar nazariyasi fani shug`ullanadi. Uning vazifalariga o’lchashlar xatoliklari va turlarini o’rganish, o’lchash natijalarining aniqligini baholash uchun har xil mezonlar o’rnatish, bitta miqdorni o’lchashqatoridan uning eng ishonchliroq yakuniy qiymatni topish va bu natijani baholash, o’lchangan qiymatlar funkstiyalari aniqliklarini tahlil qilish kabi masalalarni echish kiradi.
O’lchashlar xatoliklari nazariyasi hal etadigan yuqorida sanalgan masalalar
geodezik o’lchashlarni to’g`ri tashkil qilish, o’tkazish va natijalardan oqilona foydalanish uchun katta ahamiyatga ega.
O’lchashlar xatoliklari nazariyasi o’lchashlar bajariladigan hamma sharoitlarni
to’g`ri va sinchkovlik bilan o’rganish, ularni ishonchli o’tkazish uslubiyatini belgilash, bu maqsad uchun zaruriy asboblarni tanlash, qutilayotgan o’lchashva yakuniy natija aniqligini hisoblash, o’lchashlar bajarilgandan keyin esa natijalarga to’g`ri ishlov berish va
ularning aniqligini baholash imkonini beradi.
Tasodifiy xatoliklar xossalari
Ommaviy o’lchashlarda namoyon bo’ladigan tasodifiy xatoliklar statistik qonuniyatlarga bo’ysunadi, bunda ular quyidagi to’rt xossaga ega bo’ladi;
1) berilgan o’lchashsharoitlari uchun absolyut miqdori bo’yicha ma‖lum bir chekdan oshmaydi;
2) absolyut qiymatlari bo’yicha musbat va manfiy xatoliklar baravar uchraydi;
3) tasodifiy xatoliklarning arifmetik o’rtamiqdori o’lchashsoni cheksiz ortgandan olga intiladi
4) absolyut qiymatlari bo’yicha kichik tasodifiy xatoliklar kattalariga qaraganda
Ko’proq uchraydi.
Tasodifiy xatoliklarning uchinchi xossasiga ko'ra bunda [∆] - bir jinsli miqdorlarning yig`indisini belgilash uchun Gauss kiritgan ramzi (simvol).
Agar X miqdorning o’lchashnatijalari l 1, 2,..., lp va bu o’lchashlarning formulada
hisoblanadigan tasodifiy xatoliklari ∆ 1 ,∆2,..., ∆n o’lchashlar soni p cheksiz ortganda
oddiy arifmetik o’rta qiymat xaqiqiy x qiymatga intiladi, ya‖ni Amaliyotda kattalikni o’lchashlari soni nisbatan katta bo’lmaydi, lekin bunday hollarda ham oddiy arifmetik o’rta qiymat izlanayotgan miqdorning eng ishonchli qiymat bo’ladi.
|
| |
