Sanitariya – epidemiologiya me’yorlari
O‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan barcha umumiy ovqatlantirish korxonalari ustidan sanitariya – epidemiologiya, go‘sht, sut, baliq va o‘simlik mahsulotlari ustidan veterinariya, fitosanitariya nazoratlari o‘rnatilgan. Korxonalar, inshootlar, oziq – ovqat mahsulotlari ustidan sanitariya – epidemiologiya nazorati 1992 yilning 3 iyulida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining «Davlat sanitariya nazorati to‘g‘risida»gi qonuni asosida amalga oshiriladi. Ushbu qonunga muvofiq respublikaning hududida joylashgan barcha idoralar, korxonalar, muassasalar, tashkilot va birlashmalar, ularning qaysi idoraga bo‘ysunishidan va mulkchilikdan qat’iy nazar, sanitariya me’yorlari, qoidalari va gigiyena me’yorlariga rioya etishlari lozim hamda davlat sanitariya nazorati bilan qamrab olinishi kerak.
Ushbu qonun sanitariya – epidemiya masalalarida aholining xotirjamligini va radiatsiya xavfsizligini ta’minlash sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi, respublika hududida yashaydigan aholining qulay atrof – muhitga ega bo‘lish huquqini, u bilan bog‘liq boshqa huquqlarini va ularni amalga oshirish kafolatlarini mustahkamlaydi.
Sanitariya – epidemiya masalalarida aholining xotirjamligini ta’minlash quyidagi tamoyillarga asoslanadi:
atrof – muhitni sog‘lomlashtirish, ovqatlanish, mehnat, turmush, dam olish, ta’lim – tarbiya berish sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan qonunchilik, sanitariya holatini yaxshilish va epidemiyaga qarshi tashkiliy tadbirlarni amalga oshirish yo‘li bilan odamning salomatligini saqlash va mustahkamlik huquqlarini kafolatlash;
xalq xo‘jalik ob’ektlari, texnologiya asbob- uskunalari, transport vositalarini rivojlantirish, joylashtirish, loyihalash, qurish, ishga tushirish davrida atrof – muhit omillarining respublika aholisi salomatligiga zararli ta’sirining oldini olishga qaratilgan faoliyatning ustuvorligini ta’minlash;
aholining sanitariya madaniyatini ko‘tarish, sanitariya holatini yaxshilash va epidemiyaga qarshi tadbirlarni ishlab chiqish hamda ijtimoiy faoliyatning majburiy qismi sifatida amalga oshirish;
mulkchilikning shaklidan qat’iy nazar korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar, fuqarolarning sanitariya me’yorlariga rioya qilmaganligi hamda sanitariyaga doir va epidemiyaga qarshi tadbirlarni amalga oshirmaganligi natijasida aholi sog‘lig‘iga, mol – mulkiga va atrof – muhitga yetkazilgan zararning o‘rnini qoplashni ta’minlash;
sanitariya me’yorlari, qoidalariga rioya etilishi va sanitariya – gigiyena tadbirlarining amalga oshirilishi ustidan aynan davlat sanitariya nazoratini va tekshiruvini amalga oshirish.
Respublika davlat sanitariya – epidemiologiya xizmatining barcha davlat idoralari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va birlashmalar tomonidan sanitariya me’yorlari, qoidalari talablariga hamda gigiyena me’yorlarga rioya qilishlari ustidan davlat sanitariya nazoratini amalga oshiradi.
Davlat epidemiologik xizmatini O‘zbekiston Respublikasi sanitariya – epidemiologiya nazorati qo‘mitasi boshqarib boradi. Qo‘mita boshlig‘i sifatida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasi tomonidan respublika Bosh sanitariya vrachi tayinlanadi. Uning asosiy vazifasi respublikada davlat sanitariya nazoratini tashkil qilish va amalga oshirishdan iborat. U o‘zining asosiy vazifasi yuzasidan O‘zbekiston Respublikasi sanitariya – epidemiologiya xizmatining barcha idoralariga rahbarlik qiladi.
Sanitariya – epidemiologiya nazoratining amaliy idorasi sifatida respublika viloyatlarida, shaharlarida va tumanlarida sanitariya – epidemiologiya stansiyalari tashkil qilinadi. Sanitariya – epidemiologiya stansiyalari ishlarni bajaruvchi tibbiy-profilaktik muassasa hisoblanadi. Shu boisdan ham sanitariyaga doir va epidemiyaga qarshi chora – tadbirlarni belgilaydi va ularning o‘tkazilishini ta’minlaydi hamda davlat sanitariya nazoratini amalga oshiradi.
Davlat sanitariya nazorati sanitariya – epidemiologiya stansiyalari (SES) respublika bo‘yicha ogohlantirish (oldini oladigan) va joriy sanitariya nazoratini olib boradi. SES xodimlari shtatiga boshqa sohalar bilan bir qatorda ovqatlanish gigiyenasi bo‘yicha ham vrach shtati kiritiladi.
Sanitariya – epidemiologiya xizmatlari idoralariga viloyat, shahar va tuman bosh sanitariya shifokorlari rahbarlik qilishadi.
Sanitariya shifokorlari, ularning o‘rinbosarlari va ovqatlanish gigiyenasi bo‘yicha shifokorlar hech qanday qarshiliksiz umumiy ovqatlantirish korxonalariga kirishi, tayyorlangan va tayyorlanayotgan mahsulotlarning sifati va korxonaning sanitariya holatini tekshirishlari mumkin.
Respublika, viloyat, shahar, tuman Bosh davlat sanitariya shifokorlari va sanitariya – epidemiologiya xizmati idoralarining boshqa mansabdor shaxslarining huquqlari va vazifalari ushbu qonunning 25 – 27 moddalarida batafsil bayon qilingan.
Davlat sanitariya – epidemiologiya xizmatidan tashqari O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmatida va O‘rta Osiyo temir yo‘lida tarmoq sanitariya – epidemiologiya xizmati tashkil qilinadi. Ularning SESlari ushbu davlat idoralarining ishlatilayotgan va qurilayotgan ob’ektlarida joriy (kundalik) va ogohlantirish (oldini oladigan) sanitariya nazoratlarini olib boradi.
Ichki ishlar vazirligiga tegishli idoralarda sanitariya militsiyasi tashkil qilinadi. O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi bilan kelishilgan holda tasdiqlangan Nizomga ko‘ra sanitariya militsiyasi ham sanitariya tekshiruvini amalga oshiradi.
Davlat sanitariya – epidemiologiya xizmati idoralari, muassasalari va mansabdor shaxslari barcha sanitariya – epidemiologiya xizmatlariga, ularning qaysi idoraga bo‘ysunishidan qat’iy nazar umumiy uslubiy rahbarlik qiladi, ularning faoliyatini uyg‘unlashtiradi va tekshiruvlardan o‘tkazib turadi.
Ishlab chiqarish sanitariya nazorati korxona rahbarlariga va shaxsiy mehnat faoliyati bilan shug‘ullanadigan shaxslarga yuklatiladi. Ularning asosiy vazifasi ishlab chiqarish davrida korxona xodimlari tomonidan sanitariya qoida va me’yorlariga rioya qilishlarini ta’minlash, mehnat sharoitini yaxshilashga qaratilgan atrof – muhitning ifloslanishiga qarshi va boshqa tadbirlarni amalga oshirishdan iborat.
Korxona va tashkilot xodimlari xizmat qiladigan ovqatlantirish korxonalarida sanitariya va gigiyena talablariga rioya qilinishi xodimlar sog‘lig‘i bilan bevosita bog‘liq bo‘lganligi sababli ular kasaba uyushmalari qo‘mitalarining qoshida ovqatlantirish korxonalarining sanitariya va gigiyena holatini nazorat qilish uchun jamoa nazorati tashkil qilinadi. Uning tarkibiga tashkilot va korxonalarning mas’uliyatli xodimlari kiritiladi. Jamoa sanitariya nazorati ushbu joydagi davlat va tarmoq SESlari bilan hamkorlikda ishlaydi.
|
