|
Neytrallash usullari va texnologik rejimlari
|
| bet | 12/51 | | Sana | 15.02.2024 | | Hajmi | 1,07 Mb. | | #157144 |
Bog'liq 1 Moylarni rafinatsiyalash va gidrogenizatsiyalash. Margarin va Neytrallash usullari va texnologik rejimlari. Neytrallash usullari asosan neytrallangan yog’‘-sovun eritmasi fazalarini ajratish prinsiplari bilan farqlanadi: davriy-fazalarni tuzli-suv asosli gravitatsion maydonda ajratish;
uzluksiz-fazalarni markazdan qochma kuch maydonida, ishqor-sovun muhi-tida ajratish,, uzluksiz emulsiyali usul.
Davriy usul - hozirgi vaqtda yog’‘larning uncha katta bo‘lmagan miqdori va paxta yog’‘i uchun ishlatilmokda. Bu usul xajmi 5, 10, 20 t bo‘lgan neytralizator-larda bajariladi. Rafinatsiya quyidagicha olib boriladi.
Yog’‘ neytralizatorga kelib tushadi vag’li g‘ilof yordamida kerakli haroratgacha (40-450S) qizdirib aralashtiriladi. Tarqatuvchi yordamida, hisob-langan va shu haroratgacha qizdirilgan ishqor eritmasi beriladi, 30 min. davomida aralashtirib turiladi. Keyin yog’‘ning haroratini ko‘tarib (60-650S), soapstok parchalari hosil bo‘lguncha aralashtiriladi. Tindiriladi. Yog’‘ sharnirli truba orqali quyib olinadi. Soapstokni esa MAXSUS sig‘imga tushiriladi. Zarur bo‘lganda suv yoki tuz eritmasini berish mumkin. 5-jadvalda kungaboqar va soya yog’‘larini rafinatsiyalashni texnologik rejimlari berilgan.
5 – jadval
Neytrallashning texnologik rejimlari
Ko‘rsatgichlar
|
Kislota soni
7 gacha
|
Kislota soni
7dan yuqori
|
Ishqor konsentratsiyasi, g/l
|
85-105
|
125-145
|
Ortiqcha ishqor, %
|
10-20
|
10-20
|
Boshlang‘ich harorat, 0S
|
45-50
|
45-50
|
Oxirgi harorat, 0S
|
55-60
|
55-60
|
Tindirish
|
6 soatgacha
|
6 soatgacha
|
Davriy usulning kamchiligi, tindirishning uzoqligi, soapstokda neytral yog’‘ miqdorining ko‘pligi va bu jarayon uzoq bo‘lgani uchun ishqor neytral yog’‘ni sovunlaydi. Soapstok yog’‘ligini 30-50 % bo‘ladi.
A.A.Shmidt yangi usulni taklif qildi, ya’ni tuz-suv asosli neytraliza-siya. Bu usul, sovun pardasi osh tuzining kuchsiz eritmasida erishiga asoslangan va buni natijasida soapstokdagi neytral yog’‘ ajralib chiqadi. Buning uchun neytralizatorga 1 % konsentratsiyali tuz-suv eritmasi beriladi. Sovunli parda cho‘kmaga tusha turib, tuz-suv eritmasiga tushadi. Sovun erib, yog’‘ ajralib chiqadi. Neytralizatsiya harorati 90-95 0S (sovun shunday haroratda yaxshi eriydi). Ishqor konsentratsiyasi 40-45 g/l. Tuzli eritmaning miqdori yog’‘ning kislota soniga bog‘liq va eritmadagi sovun konsentratsiyasi 9-12 % dan oshmasligi kerak. Tuz-suv asosli usul neytralizator unumdorligini oshiradi va soapstokdagi yog’‘ miqdorini kamaytiradi.
Uzluksiz usul. Neytral yog’‘-soapstok fazalarini markazdan qochma kuch maydonida ajratish eng samarali va istiqbolli usul hisoblanadi. Bunda neytralizatsiya MAXSUS aralashtirgichlarda, fazalarga ajratish esa separatorlarda amalga oshiriladi. Bu usul bilan ishlovchi quyidagi qurilmalar mavjud: A1-JRN, “Alfa-Laval”, “Vestfaliya”, “Djanatssa”, “Sharples”. Bu qurilmalar bir-biridan unumdorligi va ishlatilayotgan separatorlar bilan farq qiladi. MDHda A1-JRN va “Alfa-Laval” qurilmalaridan keng foydalaniladi. Ularda ishqor konsentratsiyasi va uni ortiqcha miqdori yog’‘ni turiga va kislota soniga qarab tanlab olinadi (4.5-jadval). Bu qurilmalarda foydalanilayotgan ishqor eritmasini konsentratsiyasi nisbatan yuqori bo‘lishiga qaramasdan, yog’‘ bilan ishqor orasidagi kontakt juda qisqa muddatli bo‘lganligi uchun, neytral yog’‘ni sovunlanishi ko‘p emas.
Neytrallash harorati 85-900S, soapstokni yog’‘liligi 15-25%, soapstokdagi neytral yog’‘ bilan yog’‘ kislotani nisbati 1:2,5 dan ortiq emas, yog’‘dagi srvunni qoldig‘i 0,1% dan ortiq emas. Neytrallash koeffitsienti gidratlangan yog’‘lar uchun 1,4 va salomas uchun 1,5 ni tashkil qiladi.
|
| |
