155
qaytariladigan uglerod hisobiga to‘ldirib boriladi. Bugungi kunga kelib
uglerodning atmosferaga ajralishi tabiiy jarayonlardan tashqari antropogen
omillar natijasida, masalan, uglevodorod yonilg‘ilarining yonishi oqibatida ham
kuchayib bormoqda. Bu esa sayyoramizda uglerod
aylanishi muvozanatining
buzilishiga sabab bo‘ladi.
Azotning davriy aylanishi.
Azot biosferada eng ko‘p tarqalgan
elementlardan biri hisoblanadi. Azot tirik organizmlar uchun zarur organik
moddalar: oqsil,
nuklein kislota, lipoprotein, xlorofill tarkibiga kiradi.
Uning asosiy qismi atmosferada molekular holatda (N
2
) bo‘ladi. Kimyo
o‘quv fanidan sizga ma’lumki, molekular azot atomlari orasidagi bog‘
o‘ta mustahkam. Ko‘pchilik tirik organizmlar
molekular azotdan foydalana
olish qobiliyatiga ega emas. Shu sababli azotning davriy aylanishida uni
fiksatsiyalash va foydalanish mumkin bo‘lgan shaklga o‘tkazish muhim
jarayonlardan biri hisoblanadi (45-rasm). Atmosferadagi
elektr hodisalar
