|
Asosiy elementar funksiyalarning hosilalari
|
| bet | 6/9 | | Sana | 01.07.2022 | | Hajmi | 4.48 Mb. | | #24656 |
Bog'liq Parametrik tenglama bilan berilgan chiziq urinmasi va normali tenglamalari Non pishirishda kechadigan jarayonlar mohiyati, Fuqaro muhofazasining kuch va vositalari. Reja Fuqaro muhofazas, MUSTAQIL ISH, jhg,jhg,, 1 qadam, 9-ma’ruza, 10-ma’ruza, XMGlobal-Risk-Disclosures-for-Financial-Instruments-1, Jahon tarixi 10 uzb 2022, Anvarov B, pdf, dilshodbek.org, Jahon banki, documentAsosiy elementar funksiyalarning hosilalari
y=x (x>0) darajali funksiyaning hosilasi
Bu funksiyaning x nuqtadagi orttirmasi y=(x+x)-x=x(()-1) ga teng va bo‘ladi. Ma’lumki, . Shuning uchun . Bundan funksiyaning x nuqtadagi hosilasi mavjud va y’=x-1 bo‘ladi. Demak, (x)’=x-1 va d(x)=x-1dx formulalar o‘rinli.
Murakkab funksiyaning hosilasini hisoblash va differensiali formulalarini foydalangan holda, (u(x)) ko‘rinishdagi murakkab funksiya uchun quyidagi formulalarni yozish mumkin: ((u(x)))’=(u(x))-1u’(x), d((u(x)))= (u(x))-1u’(x)dx.
Masalan y=(x2+1)3 funksiyaning hosilasini topish talab qilinsin. Bu misolda u(x)=(x2+1), =3. Demak, yuqoridagi formulaga ko‘ra y’=3(x2+1)2((x2+1)’=3((x2+1)22x=6x(x2+1)2 bo‘ladi.
Ko‘rsatkichli funksiyaning hosilasi
y=ax (a>0, a1) ko‘rsatkichli funksiya uchun y=ax+x -ax=ax(ax-1) va .
Ma’lumki, . Shuning uchun= =axlna mavjud. Demak (ax)’=axlna va d(ax)’=axlnadx, xususan, (ex)’=ex va d(ex)’=exdx formulalar o‘rinli ekan.
Ko‘rinib turibdiki, y=ex funksiya ajoyib xossaga ega: uning hosilasi o‘ziga teng ekan.
9-chizma Misol. y=ex funksiya grafigi Oy o‘qini qanday burchak ostida kesib o‘tadi?
Yechish. Funksiya grafigi Oy o‘qini (0;1) nuqtada kesib o‘tadi. Funksiya grafigiga shu nuqtasida o‘tkazilgan urinmaning burchak koeffitsientini topamiz: y’=ex va y’(0)=e0=1, bundan esa urinmaning Ox o‘qi bilan kattaligi /4 ga teng bo‘lgan burchak tashkil qilishi kelib chiqadi. U holda urinma Oy o‘qi bilan ham kattaligi /4 ga teng bo‘lgan burchak tashkil qiladi. 9-chizmada y=ex funksiya grafigi berilgan, bunda funksiya grafigi x=0 nuqta atrofida y=x-1 to‘g‘ri chiziqqa urinadi.
|
| |
