с
м
м
кг
с
Ж
x
e
m
h
e
m
x
p
x
v
6
10
7
10
10
34
10
1
,
9
34
10
6
,
6
Ikkinchi
tomondan, klassik tasavvurlar asosidagi hisoblardan vodorod atomidagi elektron 2·10
6
m/s
tezlik bilan harakatlanishi ayon bo’ladi. Demak, elektron tezligini aniqlashdagi noaniqlik tezlik
qiymatidan kattaroq ekan. Bundan vodorod atomidagi elektronni mexanik
zarra deb tasavvur qilib
bo’lmaydi va albatta, elektron ma’lum tezlik bilan harakat qiluvchi orbita tushunchasi ham o’z
ma’nosini yo’qotadi, degan xulosalarga kelamiz. Boshqacha aytganda,
bu xususiy holda klassik
tasavvurlardan foydalanish mumkin emas.
Ikkinchi misol bilan tanishaylik. Elementar zarralarni qayd qilish uchun qo’llanadigan
qurilmalardan biri – Vilson kamerasida elektron qoldiradigan izning qalinligi millimetrning o’ndan bir
ulushi chamasida bo’ladi: ya’ni
x
10
-4
m. U holda elektron tezligidagi noaniqlik quyidagiga teng
bo’ladi:
с
м
м
кг
с
Ж
x
v
7
4
10
31
10
1
,
9
34
10
6
,
6
.
Agar Vilson kamerasida harakatlanayotgan elektron tezligi 700 m/s bo’lsa, tezlikning noaniqligi
1% lar chamasida bo’ladi, holos. Shuning uchun bu xususiy holda
elektronning harakatini
harakterlovchi traektoriya tushunchasi ma’noga ega, albatta.
Biz yuqorida noaniqliklar munosabati bilan faqat OX o’qi yo’nalishidagi tirqish misolida
tanishdik. Bu xulosani OY va OZ o’qlari uchun ham umumlashtirsa bo’ladi,
natijada
