p
x
·
x
h,
p
y
·
y
h, (11.8)
p
z
·
z
h
munosabatlarni yozish imkoniyatiga ega bo’lamiz. Bundan tashqari mikrozarraning energiyasi va
vaqtni o’lchashdagi noaniqliklar uchun quyidagi munosabat ham mavjud:
W ·
t
h. (11.9)
(11.8) va (11.9) munosabatlari 1927 yilda V.Geyzinberg tomonidan e’lon qilingan va uning nomi bilan
Geyzenbergning noaniqliklar munosabatlari deb yuritiladi.
Geyzinbergning noaniqliklar munosabatlari falsafiy munozaralarni keltirib chiqargan.
Hatto
idealistik fikrlarga asos qilib olishga urinishlar ham bo’lgan. Bunday
fikrlar tarafdorlarining
aytishicha, zarraning koordinatasi va impulsini bir vaqtda aniq o’lchash
mumkin emasligini inson
tomonidan dunyoni idrok qilishda chegara mavjudligini ko’rsatadi.
Vaholanki,
noaniqliklar
munosabatlarining ilmiy mohiyati mikrodunyoni idrok qilish imkoniyatining chegarasini aniqlamaydi,
balki mikrozarralar uchun mexanik zarra modelini qo’llash chegaralarrini harakterlaydi. Noaniqliklar
munosabatlari inson irodasiga bog’liq bo’lmagan o’zaro bog’lanishlarni ifodalaydi.
Shuning uchun
ham bu munosabatlarni tabiatning ob’ektiv qonuni deb qaramoq lozim.
