11-Mavzu: Boshlang‘ich sinflarda badiiy asarni tahlil qilish Mavzu rejasi

Asar bilan tanishtirish

1. 
   Matn o‘qituvchi tomonidan ifodali o‘qib beriladi (ba’zan asar matni magnitafon orqali ham eshittirilishi mumkin). O‘quvchilar matn mazmuni bilan tanishtirilgach, o‘qituvchi ularga boshlang‘ich taassurotlarini aytishni talab qiladigan savollar beradi. Masalan, «Hikoyaning qaysi o‘rni sizga yoqdi?», «Qahramonlardan qaysi biri sizga ayniqsa yoqdi?», «Hikoya o‘qilganda siz qaysi o‘rinda juda xursand bo‘ldingiz?» kabi va hok. Kirish suhbati, birinchidan, asarning o‘quvchilarga qanday ta’sir qilganini bilish, ikkinchidan, bolalarni asar matnini tahlil qilishga qiziqtirish, darsda o‘quvchilar faolligini oshirish maqsadini ko‘zda tutadi.
   
2. 
   Yaxshi o‘qiydigan o‘quvchiga o‘qitish. O‘quvchining oldindan o‘qituvchi o‘qish yo‘llari bilan tanishtiradi va uning o‘qilishini o‘zi kuzatadi, xato va kamchiliklarni bartaraf etadi. Shundan so‘ng tayyorlangan o‘quvchi sinf jamoasiga o‘qib beradi.
   
3. 
   Og‘zaki qayta hikoyalab, so‘zlab berish. Bu o‘qituvchidan alohida tayyorgarlikni talab etadi. Chunki asar matniga yaqinlashtirib, badiiy vositalarini to‘liq saqlagan holda hikoyalash zarur, aks holda o‘quvchilarning badiiy asarni o‘qishga bo‘lgan qiziqishi susayadi.
   
4. 
   Yoddan ifodali aytib berish. She’riy asarlar yoddan aytib berish orqali tanishtirilsa, o‘quvchi o‘qituvchining mahoratini yuqori baholaydi. O‘zida ham yod olishga qiziqish paydo bo‘ladi.
   
5. 
   Asarning muhim dialogli o‘rinlarini yoki butun asarni sahnalashtirish orqali tanishtirish.
   
6. 
   Asarning bir qismini (muammoli o‘rnini) o‘qituvchining o‘qib berishi, qolgan qismini o‘quvchilarning ichda mustaqil o‘qishi.
   
7. 
   Asar bilan tanishtirishda texnika vositalaridan ham unumli foydalanish.
   
8. 
   Asarni musiqa sadolari ostida o‘qib berish. Bu asarning ta’sirini kuchaytiradi, o‘quvchilarning estetik didini tarbiyalaydi, ularni toliqishdan saqlaydi.