15-MA’RUZA
MAVZU. MUFTALAR UMUMIY MA’LUMOTLAR VA VAZIFALARI..
I. Mа`ruzа rеjаsi:
1. Muftalar to’g’risida umumiy ma’lumotlar va vazifalari.
2. Boshqarilmaydigan (doimiy biriktirilgan qo’zg’almas va kompensatsiyalovchi) muftalar.
II. Tayanch so’z va iboralar:
Mufta,
doimiy biriktirilgan, elastik va kompensasiyalovchi muftalar, flanesli muftalar.
III. Mаqsаd:
Boshqarilmaydigan (doimiy biriktirilgan qo’zg’almas va kompensatsiyalovchi)
muftalarni o’rganish.
Umumiy hоlаtlаr.
Muftalar val, truba va shu kabi detallarning uchlarini bir-biriga ulash uchun ishlatiladi va
mexanik, elektr, gidravlik turlarga bo’linadi.
Mashina detallari kursida faqat vallarga mo’ljallangan mexanik muftalargina o’rganiladi.
Bunday muftalarning asosiy vazifasi vallarni o’zaro
biriktirish bilan birga, ularning biridan
ikkinchisiga burovchi moment uzatish hamdir (1-rasm).
Bundan tashqari, muftalar bir qancha
boshqa funksiyalarni ham bajarishi mumkin.
1-rasm.
Muftalar vazifasi hamda tuzilishiga ko’ra,
quyidagi uch guruhga bo’linadi:
1. Doimiy biriktirilgan muftalar; bunday muftalardan foydalanilganda
mashina ishini
to’xtatmay turib, vallarni bir-biridan ajratishning mutlaqo iloji bo’lmaydi.
2. Boshqariladigan ulovchi muftalar; bunday muftalar
vositasida mashina ishini
to’xtatmagan holda, zarur bo’lgan hollarda vallarni ulash yoki ajratish mumkin,
3. O’z-o’zini boshqaruvchi (avtomatik) muftalar; bunday muftalar, ko’pincha, saqlagich
sifatida
ishlatiladi, ya’ni mashinaning normal ishlashi uchun talab qilingan sharoit
ta’minlanmagan hollarda bunday muftalar avtomatik ravishda vallarni
bir-biridan ajratadi va
talab qilingan normal sharoit yaratilishi bilan ajratilgan vallar mufta vositasida avtomatik
ravishda yana ulanadi,
Quyida mashinasozlikda keng ko’lamda ishlatiladigan asosiy muftalarning klassifikasiyasi
keltirilgan (2-rasm).
