Avtopoezdlarning tortishini hisoblash xususiyatlari




Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/6
Sana31.07.2024
Hajmi0,6 Mb.
#268999
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
1-Ma\'ruza

Avtopoezdlarning tortishini hisoblash xususiyatlari 
YUk tashish xarajatlarini kamaytirish va transportning ish unumdorligini 
oshirishning eng ta’sirchan vositalaridan biri - avtomobil poezdlaridan 
foydalanishdir. YO‘l sharoitlari bir xil bo‘lgan hollarda avtopoezdning ish 
unumdorligi tirkamalarsiz avtomobillarning ish unumdorligidan 1,5-2 marta yuqori 
bo‘ladi. Avtopoezdlardan samarali foydalanishni ta’minlash uchun yo‘llar, yakka 
avtomobil harakatlangan hollardagiga qaraganda, ancha yuqori talablarni qondirishi 
kyerak. 
Avtopoezd uchun dinamik faktor tenglamasi quyidagicha yoziladi: 
ap
1
tr


j
i
f
G
G
P
P
a
p
ap





,
(7.36) 
bu yerda R

ap
- havoning avtopoezd harakatiga qarshiligi; G
a
- avtomobilning 
oGʻirligi; G
tr
- tirkamalarning oGʻirligi; f
1
- avtopoezdlar uchun Gʻildirashga 
qarshilik koeffitsienti; 

ap
- avtopoezdning aylanuvchi massalarini hisobga oluvchi 
koeffitsient. 
Avtopoezdning dinamik faktori yakka avtomobilnikidan kam, chunki 
umumiy massa katta bo‘lganida ham tortish kuchi shundayligicha qoladi. Ayni bir 
vaqtda avtopoezdda harakatga qarshilik katta bo‘ladi. Tirkash asboblaridagi va 
burilish doirasidagi ishalanish, shuningdek, yurib ketayotganda tirkamalarning 
chayqalishi sababli Gʻildirashga qarshilik avtopoezdlarda tirkamalar soni ortishi 
bilan oshadi. Havoning Qarshiligi ham ortadi, chunki xar qaysi qo‘shimcha tirkama 
havoning yon sirtga ishqalanishini ko‘paytiradi va havo oqimining o‘z orqasidan 
uyurmalanishini keltirib chiqaradi. 
Amaliy o‘isoblashlar uchun suyrilanish koeffitsientini o‘ar aysi tirkama uchun 
25-30% ga, yarim tirkama uchun 10% ga, Gʻildirashga qarshilik koeffitsenti esa 4-
5% ga ortadi, deb qabul qilish mumkin. 
Joyidan qo‘zsalishda etakchi Gʻildiraklarning qoplama bilan ilashuvi etarli 
bo‘lmaydi. Bu holda havoning qarshiligi bo‘lmaganida avtopoezdning harakat 
tenglamasi quyidagicha yoziladi: 
g
j
i
f
G
G
G
ap
pr
a
il







1
,
(7.37) 
prof. YA.X. Zakin shuningdek, avtopoezdlarning joyidan qo‘zGʻalishini 


hisoblashda hosil bo‘ladigan qo‘shimcha qarshiliklarni hisobga olishni taklif etadi. 
Bunda yoz sharoitlari uchun Gʻildirashga qarshilik koeffitsienti1,5-2,5 marta, qish 
sharoitlari uchun 2,5-5 marta oshiriladi. 
Harakat xavfsizligini oshirish uchun zamonaviy avtomobil tirkamalari 
avtomobildan turib boshqariladigan tormozlar bilan jihozlanadi. Tormozlashda 
avtopoezdning harakat tenglamasi: 
g
j
i
f
G
G
P
P
ap
a
ap










1
ap
т
,
(7.38) 
bu yerda P
t
- tormozli o‘qlarga tushadigan yuklama. 
Tormozlangan avtopoezd o‘tadigan yo‘l yakka avtomobil o‘tadigan yo‘ldan 
ortiq bo‘ladi. Avtopoezdlarni to‘xtatishda tormozlash jadalligi yakka 
avtomobillardagiga qaraganda sust bo‘ladi, chunki avtopoezd keskin 
tormozlanganda tirkamaning chetga surilib ketishi yoki avtomobil ustiga chiib 
ketishi xavfi sodir bo‘ladi. 
Bayon etilganlardan shu narsa kelib chiqadiki, avtopoezdlarning jadal 
harakatlanishi mo‘ljallangan yo‘llarni loyihalashda katta bo‘ylama qiyaliklar qabul
qilish maqsadga muvofiqdir. YO‘llarning toifasidan qat’i nazar ular 30-40% dan 
ortib ketmasligi ma’quldir, buning iloji bo‘lmaganida ko‘tarilishlar uchastkasida 
qatnov qismining qo‘shimcha polosalari ko‘zda tutilishi kyerak

Download 0,6 Mb.
1   2   3   4   5   6




Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Avtopoezdlarning tortishini hisoblash xususiyatlari

Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish