Mexanik usul tindirishga asoslangan bo‘lib, u tindiruvchi qurilmalarda olib
boriladi.
Neft-suv aralashmasi tindiruvchi qurilmaga keladi
va u yerda ajralish sodir
bo‘ladi, ya’ni neft suvdan yengil bo‘lganligi uchun aralashmani yuzasiga ajralib
chiqib, neft qatlamini hosil qiladi. Hosil bo‘lgan neft
va suv qatlamlari alohida
ajratib olinadi.
Issiqlik usulida, tindirishgacha bo‘lgan davrda, aralashma qizdiriladi yoki
issiqlik bilan ishlanadi. Bunda suv zarrachalarni yuza ta’sirining maxkamligi
kamayib, neftning qovushqoqligi pasayadi. Natijada suv globullarini (katta
zarrachalarini) cho‘kish tezligi oshadi.
Kimyoviy suvsizlantirish usuli asosiy usullardan bo‘lib,
bunda tindirish
jarayonigacha neft-suv tarkibiga deemulgatorlar qo‘shiladi. Deemulgatorlar turg‘un
neft-suv emulsiyasini parchalaydi. Natijada tindirish qurilmalarida neft va suvning
ajralishi uchun sharoit yaratiladi.
Issiqlik kimyoviy deemulsiya usulida, neft-suv
aralashmasi tarkibiga
deemulgatorlar qo‘shish bilan bir qatorda, ularni issiqlik bilan ham ishlanadi. Bunda
suv tomchilarining sirt yuza ta’sir kuchlari kamayib, emulsiya turg‘unligi, buziladi
(100% gacha). Bu o‘z navbatida,
tindirish jarayonida, suv va neftning ajralish
jarayonini yuqori darajada sodir bo‘lishiga olib keladi.
1.
Neftni turg‘unlashtirish. Turg‘unlashtirish deganda,
normal sharoitda
gaz holatida bo‘lgan neft tarkibidagi yengil uglevodorodlarni ajratib olish va ularni
neft-kimyo sanoatiga ishlatish uchun yuborish tushuniladi. Neft tarkibidagi yengil
uglevodorodlarni ajratish, Separatsiya va rektifikatsiya usullari yordamida amalga
oshiriladi. Separatsiya usulida, neft aralashmasini bir yoki bir necha bor bo‘g‘latish
va uni bosimini kamaytirish natijasida, undan yengil uglevodorodlarni va ular bilan
birga boshqa gazlarni ajratiladi. Rektifikatsiya usulida, neftni bir yoki bir
necha bor
qizdirish va sovutish (kondensatsiyalash) natijasida, undan aniq uglevod fraksiyasi
olinadi. Kon havzalarida neftning turg‘unlantirish separatsiya usulida amalga
oshiriladi.
Separatsiya jarayoni: neftni o‘lchash, neftni siquvchi nasos stansiyasi va neftni
kompleks tayyorlash qurilmalaridagi seporatorlarda bajariladi.
Yuqori bosimdagi neft oqimi seporatorga tushganda uning bosimi kamayadi.
Natijada, yuqori bosimda suyuq holatda bo‘lgan yengil uglevodorodlar gaz holatiga
o‘tib, suyuq neftdan ajralishi sodir bo‘ladi.
Separatsiya
yordamida
turg‘unlantirilgan
neftni
tarkibida
yengil
uglevodorodlarning (S
1
-S
4
) miqdori 1,5÷2% atrofida bo‘ladi.
Ular neftning qayta
ishlash zavodida Rektifikatsiya kolonnalarida ajratib olinadi.
