20-dars ‘‘Bo‘lishsizlik olmoshlari’’ haqida.
So‘roq olmoshlari va bir, narsa, nima so‘zlari oldidan hech so‘zining qo‘llanishi natijasida bo‘lishsizlik olmoshlari hosil bo‘ladi. Hech kim, hech nima, hech qachon, hech qanday,hech qancha, hech narsa so‘zlari bo‘lishsizlik olmoshlari sanaladiva ular yozuvda ajratib yoziladi.Bu olmoshlar ishtirok etgan gaplarning kesimi inkor shaklidabo‘ladi.
21-dars ‘‘Olmosh o‘rnida qo‘llanadigan so‘zlar’’ haqida.
Eski o‘zbek tilida kamtarlik ifodasi sifatida men o‘rnidako‘pincha kamina, kaminai kamtaringiz, faqir, qulingiz, bandayi ojizingiz singari so‘z va birikmalar qo‘llanilgan.Hozirgi o‘zbek tilida ham xuddi shu m’noda ba’zan men o‘rnida kamina so‘zi ishlatiladi.Men olmoshi o‘rnida yuqoridagi so‘zlar qo‘llanilganda, kesim mazmunan birinchi shaxsni bildirsa
22-dars ‘‘Olmoshlarning tuzilishiga ko‘ra turlari’’ haqida.
Olmoshlar tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma, juft va takroriy bo‘ladi.
23- dars ‘‘Sodda va qo‘shma olmoshlar va ularning imlosi’’haqida.
Faqat bir asosdan iborat bo‘lgan olmoshlar sodda, ikki asosdan tashkil topgan olmoshlar qo‘shma olmoshlar hisoblanadi.Kim?, nima?, hamma, harcha singari tub olmoshlar, kimdir, qaysidir, allakim, allaqanday singari yasama olmoshlar
sodda olmoshlardir.Tarkibida hech, bir qismlari mavjud bo‘lgan olmoshlar qo‘shma olmoshlardir.Yasama sodda olmosh qismlari qo‘shib, qo‘shma olmosh qismlari esa ajratib yoziladi.
24-dars ‘‘Juft va takroriy olmoshlar.Ularning imlosi’’haqida.
Bir-biriga mazmunan yaqin bo‘lgan olmoshlarning birikuvidan hosil bo‘lgan olmoshlar juft olmoshlar sanaladi.32
Bir olmoshning aynan yoki ayrim tovush o‘zgarishi bilan (masalan, uncha- muncha) takrorlanishidan hosil bo‘lgan olmoshlar takroriy olmoshlar hisoblanadi.
Juft va takroriy olmoshlar qismlari chiziqcha bilan yoziladi. Olmoshlar boshqa so‘zlarning yasalishiga asos bo‘lishi mumkin.O‘zboshimcha, o‘zbilarmon, manman kabilar sifat, o‘zidan ketmoq, o‘ziga kelmoq iboralar sanaladi.
|
