Dinamik ma’lumotlar tuzilmasi - ro’yhatlar
Chiziqli ro’yhatlarda har bir element o’zidan keyingisi yoki oldingisi bilan ham bog’langan bo’lishi mumkin. Birinchi holatda, ya’ni elementlar o’zidan keyingi element bilan bog’langan bo’lsa, bunday ro’yhatga bir bog‘lamli ro‘yhat deyiladi. Mazkur ko’rinishdagi ro’yhat elementi k’rsatkichining o’ziga xosligi shundan iboratki, u faqatgina ro’yhatning navbatdagi elementi adresini ko’rsatadi. Bir tomonlama yo’naltirilgan ro’yhatda eng so’nggi element ko’rsatkichi bo’sh, ya’ni NULL bo’ladi.
Agar har bir element o’zidan oldingi va o’zidan keyingi element bilan bog’langan bo’lsa, u holda bunday ro’yhatlarga 2 bog‘lamli ro‘yhatlar deyiladi.
Agar oxirgi element birinchi element ko’rsatkichi bilan bog’langan bo’lsa, bunday ro’yhatga halqasimon ro‘yhat deyiladi. Ro’yhatning har bir elementi shu elementni identifikatsiyalash uchun kalitga ega bo’ladi. Kalit odatda butun son yoki satr ko’rinishida ma’lumotlar maydonining bir qismi sifatida mavjud bo’ladi.
Ro’yhatlar ustida quyidagi amallarni bajarish mumkin:
- ro’yhatni shakllantirish (birinchi elementini yaratish);
- ro’yhat oxiriga yangi element qo’shish;
- berilgan kalitga mos elementni o’qish;
- ro’yhatning ko’rsatilgan joyiga element qo’shish (berilgan kalitga mos elementdan oldin yoki keyin)
- berilgan kalitga mos elementni o’chirish;
- kalit bo’yicha ro’yhat elementlarini tartibga keltirish.
Ro’yhatlar bilan ishlashda dasturda boshlang’ich elementni ko’rsatuvchi ko’rsatkich talab etiladi.
Dinamik ma'lumotlar tuzilmalari tuzilishi. Afzalliklari va kamchiliklari
Dinamik ma’lumotlar tuzilmasining har bir elementi ikki qismdan iborat:
Ma'lumotlar joylashtirilgan ma'lumotlar uchun maydonlar, ular uchun struktura yaratiladi. O'z navbatida, axborot maydonlarida ma'lumotlar tuzilmasi ham bo'lishi mumkin.
Elementlarni bir-biriga bog'laydigan bir yoki bir nechta havolalarni o'z ichiga olgan xizmat maydonlari.
Ushbu tuzilmalarni amaliy topshiriqlarda ishlatishda, faqat ma'lumot maydonlari oxirgi foydalanuvchiga ko'rinadigan qilib qo'yiladi va xizmat ko'rsatish maydonlaridan faqat dasturchi foydalanadi.
Dinamik ma’lumotlar tuzilmasining afzalliklari:
- Strukturaning o'lchami faqat mavjud RAM miqdori bilan cheklangan,
- Ma'lumotlarning tartibini o'zgartirganda ma'lumotlarni ko'chirish emas, balki faqat havolalarni to'g'rilash talab qilinadi;
- Strukturaning ajoyib moslashuvchanligi.
Kamchiliklari:
- O'zboshimchalik elementiga kirish vaqtini oldindan aniqlashning imkoni yo'q,
- Havolalarni saqlash uchun qo'shimcha xotira talab qilinadi.
Adabiyotlar
Информатика: учебник – 3-е переработанное издание/ под ред. Н.В. Макаровой.- М: Финансы и статистика, 2004. – 768 с.
Страуструп Б. Язык программирования C++. Специальное издание. Пер. с англ. – М.: ООО «Бином-Пресс», 2006 г. – 1104 с.: ил.
Xudoyberdiyev M.X., Akbaraliyev B.B. “Ma‟lumotlat tuzilmasi va algoritmlar” fanidan amaliy mashg’ulotlar uchun topshiriqlar (uslubiy ko’rsatmalari bilan). Toshklent, 2013 y.
| 