Maruza – 4
GEOFIZIK MAYDONLARNING SHAKLLANISH
QONUNIYATLARI
Reja:
1. Geofizik maydonlaming.
2. Yerning elektromagnit maydoni.
3. Yeming ichki haroratli maydonlari.
4. Muhitning elektrodinamik parametrlari
Geofizik maydon - bu muayyan shakl
va turdagi materiyaning
mavjudligidir. Geofizik maydon uchun elementar zarrachalar (modda va
energiya)ning doimiy o'zaro ta’siri xosdir. Shu
nuqtayi nazardan yondashsak
geografik qobiq tushunchasi bilan geofizik maydon tushunchalar mos keladi.
Geofizik maydonlaming quyidagi turlari mavjud.
l.Gravitatsion. 2. Elektromagnit. 3. Termik (issiqlik). 4.Barik kabi maydonlar
borki,
ular
planetor
miqyosida
geosferalarda
modda
va
energiya
almashinuvida muhim ahamiyat ega bo‘ladi.
1
Yerning gravitatsion maydoni.
Tabiatdagi
har
qanday
ikki
jism
(zarracha)
o‘rtasida
o‘zaro
ta’sir bo‘ladiki shu tufayli bir-binni tortib turadi.
Ana shu fizikaviy
maydondagi
o‘zaro
ta’sir
tortishish
maydoni
yoki
gravitatsion
maydon (latincha, og‘irlik) deb ataladi.
Qalqish hodisasi Yer-Oy va Yer-Quyosh tizimi ta’sirida
hamda markazdan
qochma kuch ta’sirida sodir bo‘ladi. Qalqish hosil
qiluvchi kuchlar davriy
xususiyatga ega. Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi
hisobiga Yer-Oy tizimidagi
qalqish yoki (to'lqini) okean yuzasida siljib bir oy sutkasi 24 soat 52 minut davomida
har bir nuqtada ikkita suv ko‘tarilishi va pasayishi kuzatiladi.
Yer-Quyosh tizimidagi qalqish, Yer-Oy tizimiga nisbatan 2,2 barovar kuchsiz
kuzatiladi. Demak, Quyosh qalqishi Oynikiga nisbatan 2,2 barovar kam bo‘ladi.
Quyosh qalqishi alohida aniq kuzatilmaydi. U Oy qalqishini
kuchaytirishi yoki
susaytirishi mumkin.
