|
3-Amaliy mashg’ulot Elektr apparatlar kontaktlari tuzilishining tuzilishi bilan tanishish
|
| bet | 3/3 | | Sana | 09.01.2024 | | Hajmi | 146,84 Kb. | | #132831 |
Bog'liq 3-amaliy Mavzu —3, Mavzu —3, Mavzu — 2Kontaktli birlashuv materiallari.
Kontakt materiallarini tanlashda bir nechta talablarni bajarish lozim: mexanik chidamlilik, yukori erish xarorati, yaxshi issiqlik va elektr utkazuvchanlik, korroziya va eroziya chidamlilik. Past qiymatli bo’lishi yaxshi albatta, lekin asosiy talablarga yukori ishonchlilikni taьminovchi talablar hisoblanadi. SHunday xolatar maьlumki, bita yagona kontaktni ishdan chiqishi ushbu kontakt qiymatidan million marta oshadigan yukotishlarga olib kelgan.
Yukorida kelьtirilgan talablarga kumush, oltin, platina va ularning eritmalari, vlьfram, miss (1-jadval) kuprok javob beradi.
Materiallar
|
Zijlik, gr/sm3
|
Qattiqlik
HV
VIKKERS
|
Erish nuktasi, C0
|
qarshilik, (Om*m)
|
Utkazuvchanllik
1/om
|
Kumush
|
10,5
|
26
|
960
|
1,6
|
4,186
|
Platina
|
21,3
|
65
|
1770
|
11,6
|
0,71
|
Palladiy
|
11,9
|
40
|
1554
|
10,7
|
0,71
|
Oltin
|
19,3
|
20
|
1063
|
2,4
|
2,92
|
Oltin-kushush (10 %)
|
11,4
|
29
|
965
|
3,6
|
1,98
|
Palladiy-kumush (10 %)
|
10,6
|
40
|
1000
|
6,8
|
1,46
|
Mis-kumush (10%)
|
10,3
|
62
|
778
|
2,0
|
3,42
|
Platina - iridiy (20 %)
|
21,6
|
120
|
1780
|
24,5
|
0,3
|
Platana - kumush (40 %)
|
11,0
|
95
|
1290
|
35,8
|
0,312
|
Oltin-kumush(30 %)
|
16,6
|
32
|
1025
|
10,4
|
0,667
|
Kontaktli uti qarshiligi kuyidagi formula buyicha aniklanadi.
RK=a/Fb, (1)
Bunda Q-koeffitsent, kontakt yuzasiga ishlov berilishi va materialga bog’liq, F- kontaktli kuchayish; v- kontaktlar formasi koeffitsienti.
Nuktali kontaktlar uchun v=0.5; chizikli uchun v=0.55+ 0.7; tekisligi uchun v=1.0.
Mis uchun koeffitsient a, masalan, 0.07 dan 0.28 oraligida joylashgan, ya’ni 4 martagacha uzgaradi. Kalay katlami miss bilan koplanganda Rk qarshiligi taьminlanadi. Kalay katlami oksid xosil bo’lishi oldini oladi, shщuning uchun miss kontaktlarini okartirish uchun koeffitsient a < 0,1. Okartirmaydigan tekis miss kontaktlari uchun a muxim axamiyatga ega, chunki ularda okis katlami bilan koplangan uchastkalari bilan koplangan uchastkalar mavjud.Kumush kontaktlar uchun a=0.06. Kumu shva toza kumush oksidini elektr utkazuvchanligi uzaro teng.
Yukori sezuvchanlik releda kichik kontaktli kuchlanish uchun kimmat metall ishlatiladi ( platina, oltin, platino ridiy) bunda kontakt kuchlanish F=0.01+0.05 N. Ushbu materiallar oksidlanmaydi va kam erroziyaga uchraydi. Kontakt kuchlanishda F=0.05/1 N va ishlab ketish chastotasi kam bo’lganda kumush ishlatiladi, kumush yaxshi tok utkazadi, oson ishlov beriladi, ammo kattik emas va eroziyaga uchrash extimoli bor. F=0.3/1 N kontakt kuchlanishda va ishlab ketishi chastota kuchayishida va metalkeramika kontakilardan foydalaniladi, ular kukuni metallurgiyada olinadi, ya’ni ikki xil metal kukuni aralashmasi( kumush valьyfram bilan, molibden yoki nikel bilan, mis volьfram yoki molibden bilan). Kontaktli kuchlanishga F> 1 N ishlab ketish chastotasi kuchliligiga vollfram qo’llaniladi.
Nisbatan arzon miss xisblanadi. U kup materil xarakatini talab kiluvchi va nisbatan katta ulchamga ega kuchli kontaktlar uchun qo’llaniladi. Misning kontaktlai kuchlanishi F>3H. Korroziyadan ximoya qilish uchun okartirishdan boshqa miss kontaktlari kumushlash yoki kadmirlash qo’llaniladi.
|
| |
