46
3-BOB. MARKETING TADQIQOTLARI VA AXBOROTLARI TIZIMI
3.1. Marketing tadqiqotlari va marketing tadqiqotlari tizimi
Zamonaviy marketing asoslaridan biri F.Kotlerning ta’rifi bo‘yicha:
“Marketing
tadqiqotlari deb, turli yo‘nalishlarni tizimli
ravishda tayyorlash va
o‘tkazish, kompaniya oldiga qo‘yilgan aniq marketing vazifasiga mos bo‘lgan
natija va xulosalarga ega bo‘lish uchun olingan ma’lumotlarni tahlil etish jarayoni”
tushuniladi.
O‘rganilayotgan fanning asosiy amerikalik olimlaridan Neresh K.Malxotra
“Marketing tadqiqotlari” amaliy qo‘llanmasida quyidagi yondashuvni keltirgan:
“Marketing
tadqiqotlari
deb,
marketing
muammolari(imkoniyatlari)ni
moslashtirish va echimlarining samaradorligini oshirish uchun axborotlarni tizimli
va ob’ektiv ravishda aniqlash, to‘plash, tahlil qilish, tarqatish va foydalanish”, deb
e’tirof etilgan.
Rossiya olimlaridan E.P.Golubkov quyidagi yondashuvni ta’kidlab o‘tgan:
“Marketing tadqiqotlari – marketing faoliyatining turli ko‘rinishlaridagi
ma’lumotlarni tizimli ravishda to‘plash, aks ettirish va tahlil etib, marketologlarni
bozorlar, iste’molchilar,
raqobatchilar, marketingning
boshqa tashqi muhit
elementlari bilan axborot orqali bog‘lashdan iboratdir”
6
.
Marketing tadqiqotlari – marketing faoliyatini tizimli to‘plash, qayta ishlash,
izohlash va turli jihatlar bo‘yicha ma’lumotlarni tahlilidir.
Marketing tadqiqotlarining vazifalari quyidagi 3.1-rasmda aks ettirilgan.
Marketing tadqiqotlarining ob’ekti bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:
-bozorni rivojlanish tendensiyasi va holati;
-raqobat muhitini o‘zgarishi tendensiyasi va holati;
-talabni rivojlanish tendensiyasi va holati;
-firma imkoniyatlari;
-tashqi muhit tahdidlari.
6
Икрамов М.А., Абдухалилова Л.Т. Маркетинг тадқиқотларида статистик таҳлил. Ўқув қўлланма. –
Т.: “Иқтисодиёт”, 2017 й. 17 б.
