Tarmoq elementlari, ularning vazifalari va xususiyatlari.
Umumiy
holda har
qanday tarmoqning elementlari punktlar va ularni bog‘lovchi liniyalar
hisoblanadilar. Tarmoq punktlari oxirgi va tugun punktlarga bo‘linadi.
Oxirgi punktlarda (OP) (endpoints) tarmoqning terminal uskunalari hamda
OP funksional vazifalarini belgilovchi axborot resurslari va ishchi tizimlar
joylashadi. Masalan,
OP tarmoqqa,telekommunikasion xizmatlarga kirishni
ta'minlash yoki tarmoqning turli segmentlarini birlashtirish uchun ishlatiladi.
Yuqoridagi ikkita holatda OP kirish tuguni (access node) deb ataladi.
Foydalanuvchilarning tarmoqqa kirishida, muvofiq OP terminal qurilmasi
foydalanuvchi vazifasiga ko‘ra, axborot kiritish-chiqarish
hamda axborotni qayta
ishlash funksiyasini bajaradi.
Telekommunikasiya xizmatlaridan foydalanish uchun foydalanuvchining
tarmoqqa kirish imkonini beruvchi punkt-xizmat tuguni (service node) deb
yuritiladi. Ularda foydalanuvchilar kirishi uchun abonent-tarmoq interfeyslari
(User Network Interface, UNI) va tarmoq bilan o‘zaro bog‘lanish
uchun xizmat
tuguni interfeysi (Service Node Interface) amalga oshirilgan.
Turli segmentlarni birlashtiruvchi OP da chegara kommutator, kiritish-
chiqarish mul'tipleksori yoki turli telekommunikasion texnologiyalar tarmoqlarini
birlashtirishda tarmoqlararo o‘zgartirgich (shlyuz) vazifasini
bajaruvchi maxsus
uskunalar o‘rnatilishi mumkin.
Tugun punkti (node point) yoki tarmoq tuguni (node) bu ikki va undan ortiq
aloqa liniyalari birlashgan punkt va ushbu punkt ma'lumotlar oqimi yo‘lida oraliq
punktdir. Tarmoq tugunida bir paytda yoki har xil paytda turli vazifalar amalga
oshiriladi, ulardan asosiysi
kommutasiya, konsentratsiya, mul'tipleksorlash va
marshrutizasiyadir.
Kommutasiya
(switching)-marshrutizasiya sxemasiga muvofiq tarmoqda
axborot oqimlarini taqsimlashda tugunda birlashadigan liniyalar o‘rtasida aloqa
o‘rnatish jarayoni. Kommutasiya operativ (aloqa seansi mobaynida) va uzoq
muddatli (krossli), ya'ni tugunda birlashadigan liniyalarni krosslash yo‘li
bilan
amalga oshiriladigan bo‘ladi.
Konsentratsiya
(concentration)-liniyaning samarali yuklanishini ta'minlash
maqsadida quvvatli chiqish oqimiga erishish uchun bir necha kirish axborot
oqimlarini birlashtirishdir.
