|
3 mavzu: geosferalar, tuzilishi va asosiy xususiyatlari, O‘zaro aloqadorligi
|
| bet | 5/5 | | Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 20,65 Kb. | | #139509 |
Bog'liq 3-mavzuGidrosfera haqida tushuncha.
Gidrosfera Yerning suvli qabig‘i. Gidrosfera deganda asosan okean va dengiz suvlarini, shuningdek Yer ustidagi (daryo, qo‘l, botqoqlik, muz, qor) va Yer osti suvlarini, atmosferadagi suv bug‘larini, muz kristallarini tushunamiz. Gidrosfera uch holatda uchraydi: qattiq, suyuq, bug‘.
Yer yuzasining 70,8% ni Dunyo okeani deb ataluvchi yaxlit suv muhiti egallaydi. O‘z navbatida dunyo okeani 4 ta yirik qismlarga bo‘linadi: 1.Tinch okeani. 2. Atlantika okeani. 3. Hind okeani. 4. Shimoliy muz okeani. Bu okeanlarda jami 68 ta dengiz mavjud.
Suv yer sharidagi eng ko‘p tarqalgan mineral. U yer sharining suvga boyligi uning iziga xos kosmik xususiyati bo‘lib, Yerdagi murakkab boy tabiatni vujudga kelishi hamda rivojlanishining zaruro‘y shartidir.
Suv vodorod bo‘lan kislorodning eng oddiy birikmasidan iborat bo‘lib, iziga xos bir qancha fizik xossalarga ega.
Suv vodorod chala oksididan iborat bo‘lganligi uchun 800 S da bug‘lanish va Yerda faqat bug‘ holida uchrashi kerak. Biroq suv molekulalari tez harakat qilishi tufayli muz 00S da ero‘ydi. Suv esa 1000 S da qaynaydi.Shu sababli suv yer yuzasidan termodinamik sharoitida uch holatda-suyuq, qattiq va bug‘ holatida uchrab, bir holatdan ikkinchi holatga oson ituvchi birdan bir mineraldir.
Suv haqiqiy harakatchan jism. U og‘irlik kuchi tasiriga qaramay turli muhitda turli yinalishda harakat qila oladi. Osmotik bosim tufayli suv va undagi erigan moddalar hatto organik tisiqlardan ham o‘tadi. Suv bug‘i mantiyadan yer po‘stiga o‘tadi va uning yuzasiga chiqadi. Suvning ko‘p qismi yer yuzasi va po‘stida tiplanib, gidrosferani tashkil qiladi. suv traposferaning hamma qismida uchraydi va stratosferaga ham ko‘tariladi.
Nazorat uchun savollar
Yerning ichki qobiqlari.
Yerning ichki qobiqlarini paydo bo‘lishi.
Atmosfra.
Atmosferaning kimyoviy tuzilishi.
Gidrosfera haqida tushuncha.
Gidrosferaning qismlari.
Adabiyotlar:
1. Voskresenskiy Ю.N. Polevaя geofizika. M.: Nedra, 2010-478 s.
2. Abidov A.A., Atabaev D.X., Xusanbaev D.D. va b.lar “Yer fizikasi”, “Fan va texnologiyalar markazi”. Toshkent, 2014
|
| |
