3-mavzu. Iqtisоdiy tаhlilning turlаri O’rganiladigan savollar: Iqtisodiy tahlil turlari

Iqtisodiy tahlilni tashkil etish bosqichlari
Iqtisodiy tahlilning muvaffaqiyati ko’p jihatdan uni qanday tashkil etilganligi va rejalashtirilganiga 
bog’liqdir. Iqtisodiy tahlilni tashkil etish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:
Birinchi - iqtisodiy tahlil o’tkazishning rejasi va dasturini tuzish bosqichi. 
Bu bosqichda iqtisodiy tahlil ishlarini nimadan boshlanishi, tahlil o’tkazuvchi komissiyaga kimlar
kiritilishi hamda tahlil ishlari nima bilan yakunlanishi ko’rsatib o’tiladi. Bundan tashqari iqtisodiy tahlil 
o’tkazish dasturida quyidagilar aniq ko’rsatilgan va belgilagan bo’lishi kerak:
- iqtisodiy tahlilning maqsadi va vazifalarini aniqlash;
- iqtisodiy tahlil ob’ektini aniqlash;
- iqtisodiy tahlil ishlarini olib borish joyi;
- iqtisodiy tahlil mazmunini izohlash;
- ijrochilarni tarkibi va ularning vazifalarini belgilash;
- iqtisodiy tahlil o’tkazish muddatini belgilab olish;
- iqtisodiy tahlil manbalari hamda ularni natijalarini rasmiylashtirish tartibini aniqlab olish va h.k..
Ikkinchi – iqtisodiy tahlil uchun kerakli bo’lgan manbalarni aniqlash, yig’ish hamda hisoblanadigan 
ko’rsatkichlarni belgilash bosqichi. 
Ushbu bosqichda iqtisodiy tahlil uchun zarur ma’lumotlarni aniqlash, manbalarini to’plash, qo’shimcha 
ma’lumotlarni jalb etish ishlari amalga oshiriladi:
Uchinchi - to’plangan ma’lumotlarning qo’g’riligini tekshirish va tahlil uchun moslashtirish bosqichi. 
To’plangan ma’lumotlar to’g’riligi, ilmiy asoslanganligini tekshirish hamda ishonchliligini aniqlashdan 
iborat bo’ladi va ushbu axborot manbalari iqtisodiy tahlil uchun moslashtiriladi. Bundan tashqari ushbu 
bosqichda quyidagilar aniqlanib olinadi:
- iqtisodiy tahlil usullarini aniqlab olish;
- ma’lumotlarni soddalashtirish;
- jadval, sxema va maketlarni tuzish;
- ta’sir etuvchi omillarni aniqlash;
- mavjud imkoniyatlarni aniqlash.

To’rtinchi - bevosita xo’jalik yurituvchi sub’ektning barcha jarayonlarini belgilangan
tartibda iqtisodiy tahlil etish bosqichi.
Bu bosqichda bevosita iqtisodiy tahlil ishlari bajariladi, ko’rsatkichlar hisoblanadi,
o’zgarish sabablari va farqlari aniqlanadi. Shuningdek, ushbu bosqichda quyidagi ishlar
amalga oshiriladi:
- mezon ko’rsatkichlari aniqlanadi;
- ko’rsatkichlarni hisob-kitob qilish hamda natijalari baholanadi;
- baholashda ekspertizadan foydalaniladi;
- natijalar umumlashtiriladi;
- iqtisodiy tahlil natijalari bo’yicha xulosaga tayyorlanadi.
Beshinchi – iqtisodiy tahlil natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish bosqichi.
Bu bosqichda o’rganilayotgan iqtisodiy jarayon yakunlanadi va ma’lum bir
o’zgarishlarga baho beriladi hamda iqtisodiy tahlilga yakun yasaladi. Bundan tashqari
ushbu bosqichda ham quyidagi ishlarni amalga oshirilishiga e’tibor qaratish zarur:
- xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyati natijalarini o’zgarish sabablari aniqlanadi;
- xo’jalik yurituvchi sub’ekt faoliyatini yaxshilash imkoniyatlarini jamlash;
- aniqlangan imkoniyatlardan foydalanish tadbirlarini belgilash;
- iqtisodiy tahlil natijalarini hisoblash va hisobotda ifodalash.
Oltinchi – ilg’or g’oya va tajribalarni xo’jalik hayotida qo’llash shart-sharoitlarini
ko’rsatib berish hamda ularni amaliyotga tadbiq etish bosqichi.

Download 1.89 Mb.