• Portlovchi modda Trotil (TNT) ekvivalenti Formula
  • 3.2. YONG‘INNING MODDIY ZARARINI HISOBLASH
    		•

    III BOB. KURS LOYIHASINING HISOBI




    Download 0,81 Mb.
    bet6/10
    Sana01.06.2024
    Hajmi0,81 Mb.
    #259023
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
    Bog'liq
    Zafar.doc1234.567

    III BOB. KURS LOYIHASINING HISOBI
    3.1. Depo binosi yaqinidagi havo zarbasi toʻlqinining parametrlarini aniqlash


    Depo binosi yaqinida 250 metr masofada 52 tonna ogʻirlikdagi porox portlovchi moddasi portlashi sodir boʻldi. Depo binosi yaqinidagi havo zarbasi toʻlqinining parametrlarini aniqlang. Shok toʻlqini depo binosiga perpendikulyar yoʻnaltirilgan.
    Yechim:

    1. Portlovchi moddasi massasiga teng boʻlgan C, т., trotil massasini toping






    K-TNT ekvivalent qiymati (1-jadvaldan olinadi)

    1. Havo zarba toʻlqinining oldingi qismidagi ortiqcha bosimni, kPa ni toping.







    1. Havo zarbasi uchun kPa tezlik bosimini toping:






    Bunda:   - atmosfera bosimi, kPa.

    1. Portlovchi qurilmaning harakat vaqtini, s ni aniqlang:







    1. Aks ettirilgan toʻlqinning old qismidagi umumiy ortiqcha bosim, kPa:




    1-jadval


    Portlovchi modda

    Trotil (TNT) ekvivalenti

    Formula

    Trotil(ТНТ)

    1,0



    Ammoniy nitrat

    0,337

    NH4NO3

    ТNRS

    0,39



    Porox

    0,55—0,66

    (KNO3, S, C)

    Аmmonal

    0,99

    NH4NO3 + ТНТ + Al

    Тetril

    1,15—1,25



    Geksogen

    до 1,3—1,6



    ТEN

    1,39



    Тritonal

    1,53

    ТНТ + Al

    Nitroglitserin

    1,54



    EGDN

    1,6



    Oktogen

    1,7



    Oktanitrokuban

    2,38



    3.2. YONG‘INNING MODDIY ZARARINI HISOBLASH
    Yongʻinlar xalq xoʻjaligiga katta moddiy zarar keltiradilar. Yongʻin bir necha minut yoki soat ichida juda katta miqdordagi xalq boyliklarini yondirib kulga aylantiradi. Bundan tashqari, yongʻindan koʻriladigan zararlarning eng yomoni shuki, unda koʻplab kishilar jarohatlanadi va hatto oʻlishi ham mumkin.
    Yongʻin muhofazasini tashkil qilish kasbiy va ixtiyoriy turlarga boʻlinadi.
    Kasbiy yongʻin muhofazasi oʻz navbatida harbiylashtirilgan, harbiylashtirilmagan va tarmoq turlariga boʻlinadi.
    Yirik transport korxonalarida kasbiy yongʻin qismlari tashkil qilinadi. Bu qismlar odatda korxona hududidan tashqariga joylashtiriladi.
    Yongʻin xavfi kam boʻlgan hamda kichikroq korxona va muassasalarda yongʻin muhofazasi va ob’ektni qoʻriqlash xizmati birgalikda qoʻshib olib boriladi.
    Transport tizimidagi korxonalar uchun xarakterli boʻlgan yongʻinlarning sabablarini quyidagicha tavsiflash mumkin:

    • texnologik jarayonning buzilishi;

    • mashina va apparatlarning texnik foydalanish qoidalarining buzilishi;

    • xom ashyo va tayyor mahsulotlarni saqlash qoidalarining buzilishi;

    • mashina va apparatlarning aspiratsiya hamda changli havoni tozalash tizimlarining qoniqarsiz ishlashi;

    • elektr uskunalarining notoʻgʻri oʻrnatilganligi va notoʻgʻri ishlashi;

    • ishlab chiqarish sexlarida va korxona hududida oʻtirgan changlarni tozalash ishlari qoniqarsiz tashkil etilishi;

    • ishlab chiqarish sexlarida va korxona hovlilarida alanga bilan bogʻliq ishlarni notoʻgʻri olib borish;

    • oʻt oʻchirish va xabar berish vositalarining texnik jihatdan qoniqarsiz ahvoldaligi;

    • korxona ishchi va xizmatchilarining hamda koʻngilli oʻt oʻchirish komandalarining tayyorgarligi qoniqarsiz ekanligi.

    Korxonalarni yongʻin xavfi boʻyicha tasnifi, ularni loyihalash, ta’mirlash va ekspluatatsiya qilish jarayonlarida katta ahamiyat kasb etadi va oʻtga chidamlilik darajasini, qavatlar sonini, binolar orasidagi masofalarni toʻgʻri tanlash muhim rol oʻynaydi. Korxonaning yongʻin xavfi boʻyicha toifasiga, binosining oʻtga chidamlilik darajasiga va hajmiga qarab ichki va tashqi oʻt oʻchirish vodoprovod tizimiga kerakli suvning sarfini, isitish tizimi, havo almashtirish va moʻtadillash, suv ta’minoti, yoritish, elektr uskunalari va oʻt oʻchirish vositalari turlarini tanlash mumkin.
    Texnologik loyihalashning amaldagi me’yorlariga binoan barcha ishlab chiqarish korxonalarida texnologik jarayonlarni portlash va yongʻin xavfi boʻyicha besh toifaga boʻlinadi (A, B, V, G, D).
    Ishlab chiqarishning «A» va «B» toifalari portlash va yongʻin xavfi mavjud korxonalardir. Transport tizimidagi korxonalarda kimyoviy changi va ular bilan tabiiy changi aralashgan sexlar, yonuvchi va moylovchi moddalar saqlanadigan omborlar, chaqnash harorati 28°C va undan yuqori boʻlgan suyuqliklar ishlatiladigan sexlar kiradi.
    Ishlab chiqarishning «V» toifasiga faqat yongʻin xavfi mavjud korxonalar kiradi. Bu toifadagi korxonalarga mexanik ta’mirlash, koʻprikqurilish, ishlab chiqarish sexlari, montaj, xom ashyo sexlari, mahsulot sifatini tekshirish va sh.oʻ. sexlar kiradi.
    Ishlab chiqarishning «G» toifasiga yonmaydigan moddalar va materiallarni issiq, choʻgʻlangan yoki erigan holda ishlaydigan va ish jarayonida nursimon issiqlik ajraladigan uchqun va alanga chiqib turadigan, shuningdek qattiq, suyuq va gazsimon yoqilgʻi yoqiladigan sexlar kiradi.
    Ishlab chiqarishning «D» toifasiga yonmaydigan moddalar va materiallarni sovuq holatida ishlaydigan sexlar kiradi.
    Yongʻin, portlash, avariya, yer qimirlashi va sh.oʻ. kutilmaganda va birdan mavjud boʻlgan xavfli vaziyatlarda korxonalardan barcha ishlovchilarni tezda va xavfsiz evakuatsiya qilish talab qilinadi. Bunda odatda, evakuatsiya qilish qisqa vaqt ichida barcha ishlovchilarni bino yoki xonadan tashqariga yoʻnaltirish kerak boʻladi. Transport tizimidagi korxonalarida mashinalar ancha zich joylashtirilishi tufayli va texnologik jarayonning birmuncha murakkabligi, ya’ni oʻtimlarning koʻpligi tufayli ham oʻziga xos murakkabliklarga ega.
    Xavfsiz evakuatsiya qilishda vaqt asosiy rol oʻynaydi. Evakuatsiyaga qoʻyiladigan asosiy talablar ana shundan kelib chiqadi. Bu talablar evakuatsiya yoʻlaklarining uzunligi, ularning soni, qulayligi, joylashtirilishi va shunga oʻxshashlardir.
    Eng uzoq ish joylaridan evakuatsiya, eshigigacha boʻlgan masofa ishlab chiqarishning toifasiga, binoning oʻtga chidamlilik darajasiga va uning necha qavatli ekanligiga bogʻliq.
    Evakuatsiya zinapoyalari kishilarni xavfsiz evakuatsiya qilinishini, ularning tartibli harakatini, yongʻin vaqtida oʻt oʻchiruvchi qismlarning erkin harakat qila olishini ta’minlay olishi kerak. Bu maqsadda qurilgan zinapoya kataklari, odatda atrofi yopiq va tabiiy yoruqlik tushadigan qilib hamda yonmaydigan qurilish materiallaridan ishlatilgan holda quriladi.
    Sexlardan evkuatsiya maqsadida chiqish eshiklari ikkitadan kam boʻlmasligi kerak. Bitta chiqish eshigi faqatgina sexdagi odamlar soni 50 tadan kam boʻlgan hollardagina boʻlishi mumkin.
    Evakuatsiya yoʻlaklari (zinapoya kataklari, yoʻlaklar, lift oldi maydonchalari) da pardozlash uchun yonuvchi materiallar ishlatish ta’qiqlanadi.

    Download 0,81 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




    Download 0,81 Mb.