Generator va iste‟molchi fazalari oxirgi uchlarini tegishlicha O va O‟ nuqtalarga ulash yulduz, usulida ulash deyiladi (3.2-rasm). Bunday ulash usuli "" belgisi bilan belgilanadi. O va O‟
nuqtalar generator va iste‟molchining nolinchi (yoki neytral) nuqtalari deyiladi. Ana shu nuqtalarni birlashtiruvchi sim nolinchi (yoki neytral) sim deyiladi.
Manba va iste‟molchi bir nomli fazalarning bosh uchlarni birlashtiruvchi
A A'
B B' ва
C C'
simlar liniya simlari deyiladi. Ana shu simlardan о„tadigan
I A , IB , IC
toklar liniya toklari deyiladi va ular
I A deb belgilanadi.
Manba va iste‟molchi bir nomli, fazalaridan о„tadigan
I A , IB , IC toklar faza toklari deyiladi
va ular
I B deb belgilanadi. Yulduz usuli bilan ulashda manba va iste‟molchining bir nomli fazalari
ketma-ket ulangan uchun liniya va faza toklari о„zaro tengbо„ladi:
I A Iф
Ixtiyoriyliniyasimi (manbayokiiste‟molchiningboshuchi) bilannolinchisim (nolinchinuqta)
orasidagikuchlanishfazakuchlanishideyiladivaulartegishilcha UA ,UB ,UC
tarzdabelgilanadi.
(yoki UФ )
Istalganikkitaliniyasimi (manbayokiiste‟molchiningistalganikkitaboshuchlari)
orasidagikuchlanishliniyakuchlanishdeyiladi. UlarniU AB ,UBC ,UCA
)tarzdayozishqabulqilingan.
(yoki U A
Iste‟molchiningfazaqarshiliklari ZA , ZB , ZC uchfazalimanbaning (yokitarmoqning) fazakuchlanishigaulansa, uxoldaiste‟molchiningharbirfazasidagitokvaquvvatkoeffitsiyentiquyidagiformulalaryordamidaaniqla nadi:
A
I U A ;
ZA
I UB ;
B
ZB
I UC ;
C
ZC
ёки
I UФ
Ф
ZФ
cosA
sin
RA ;
ZA
X A ;
cos B
sin
RB ;
ZB
X B ;
cos C
sin
RC ;
ZC
XC ;
ёки
ёки
cosФ Ф
R
ZФ
sin XФ
Z
Z
Z
Z
A B C Ф
A B C Ф
UchfazaliEYUK, kuchlanishvatoklarningshartlimusbatyо„nalishi 3.2-
rasmdagisxemadakо„rsatilgandekqabulqilinadi. Ushburasmdatokningmusbatyо„nalishiqilibgeneratordaniste‟molchitomongayо„nalishiesagenaratorc hо„lg„amlariningoxirgi X ,Y, Z uchlaridanuningboshuchlariA,B,Ctomonyо„nalishiolingan.
Iste‟molchilardakuchlanishvatokningmusbatyо„nalishiqilibularningboshuchlaridanoxirgiuchlarigato monyо„nalishqabulqilingan.
3.6-rasmdagiiste‟molchining faza qarshiliklari
Z AB , ZBC , ZCA harjuft A-V,V-S,S-A liniya
simlariga ulangan. Demak, iste‟molchiuchburchak usulida ulanganda uning har bir fazasi manbaning (yoki tarmoqning) liniya kuchlanishiga ulanar ekan. Bunday ulash sxemasida liniya va faza kuchlanishlari о„zaro teng bо„ladi:
UА UФ
Iste‟molchiningfazaqarshiliklaridanо„tayotgan I AB , IBC , ICA toklargafazatoklarideyiladi.
Liniyasimlaridanо„tayotgan I A , IB , IC toklaresaliniyatoklarideyiladi. Faza va liniya toklarining shartli musbat yо„nalishlari 3.6-rasm, a va b da kо„rsatilgan.
Faza kuchlanishlari va qarshiliklarining ma‟lum qiymatlarida xar bir faza tokini va quvvat koeffetsiyentini xisoblab, topish mumkin:
3.5-rasm
I AB
U AB ;
Z AB
I BC
U BC ;
Z BC
ICA
UCA ;
ZCA
cos AB
RAB ;
Z AB
cos BC
RBC ;
Z BC
cos CA
RCA ;
ZCA
Iste‟molchiningfazaqarshiliklariniyulduz, yokiuchburchakusulidaulashliniyakuchlanishiningqiymatigavaiste‟molchiningqandaynominalkuchla
nishgamо„ljalanganligibog„liq. Masalan, pasportida" Y 380 220"
yozuvibо„lganuchfazalivsinxrondvigatelniliniyakuchlanish U l = 380Vlitarmoqqayulduzusulida, liniyakuchlanishi U l = 220B litarmoqqaesauchburchakusulidaulashmumkin. Agar U l =
380Vlitarmoqqauchburchakusulidaulanilsa,
Uном U Л
380B bо„lib,
statorchо„lg„amlarikuyibketadi. Agar Ul = 220B litarmoqqayulduzusulidaulanilsa,
Uном Uф 127B bо„lib, dvigateltо„laquvvatbilanishlamaydi.
Faza va liniya toklari orasidagi nisbat. Uchburchak usulida ulashda faza va liniya toklarining teng emasligi 3.6-rasmdagi sxemalardan ham kо„rinib turibdi. Bu toklar orasidagi nisbatani aniqlash
uchun Kirhgofning birinchi qonuniga asosan yozamiz:
A, B, C tugunlar uchun quyidagi tenglamalarni
I A I AB
I BC
I CA I BC ;
Demak, liniya toklari faza toklarining geometrik ayirmasiga teng ekan.
3.7-rasmdaaktiv- induktivxarakterdaginagruzkauchunliniyavafazahamdatokla riningvektordiagrammasikо„rsatilgan. Dastlabliniya (faza)kuchlanishlarivektorlarininguchburchagisimmetrikkuc
chizamiz. Keyin (2.7) ifodagabinoanliniyatoklariningvektorlarinitopib, ularniqiymatinianiqlaymiz.
Ushbu vektorlar diagrammasidan kо„ranadiki, uchala liniya toklar faza toklaridan faza bо„yicha 300ga kechikadi.
I A , IB , IC
о„zaro teng va
Teng yonli uchburchak ENDdan (3.5) formulani topgandagi kabi usulbilan ekanligini
aniqlaymiz.
IA Iф
Demak, iste‟molchilarniuchburchakusulidaulangandaliniyatoklarifazatoklaridan martakattabularekan (3.8) ifodanagruzkasimmetrikbо„lganidaginakuchgaega.
Nagruzkanosimmetrikbо„lgandabirliniyatokialohidaо„lchanadiyokima‟lumfazatoklaribо„yicha (3.7)
ifodagabinoantokvakuchlanishlarningvektordiagrammasinitegishlimashtabdakо„ribaniqlanadi.
|