5-laboratoriya ishi
Mavzu: mBlock dasturi asosida yorug‘lik diodini o‘chirib yoqish
Amaliy ishning maqsadi.
Bu amaliy ishda yorug‘lik diodini boshqarish о‘rganiladi. О‘chirib yondirish
amalga oshiriladi.
Kerakli komponentlar:
➢
ArduinoUNO kontrolleri;
➢ sxemani yig‘ish uchun plata;
➢ yorug‘lik diodi;
➢ qarshilik 220 Om;
➢ razyemli simlar.
Yorug‘lik diodi – bu elektr tokini bevosita yorug‘lik nuriga о‘zgartiruvchi.
Inglizchasiga yorug‘lik diodini lightemittingdiode deb ataladi yoki LED. Yorug‘lik
diodini yorug‘lik kо‘rsatgichlari unda ishlatilgan yarimо‘tkazgichning kimyoviy
tarkibiga bog‘liq. Yorug‘lik diodi spektorning tor qismda nurlanadi, uning yorug‘ligi
tiniq. Yorug‘lik diodi mexanik jihatdan puxta
va nihoyatda ishonchli, uning ishlash
muddati 100 ming soatgach yetishi mumkin, lyuminessent lampaga nisbatan 5-10
marotaba kо‘p. Yorug‘lik diodi past voltli element bо‘lganligi uchun u xavfsiz.
Yorug‘lik diodlari qutbli, ularni qaysi yо‘nalishda ulashning ahamiyati bor.
Yorug‘lik diodining musbat oyoqchasida (ozroq uzun) anod deb ataladi,
manfiy
oyoqchasi – katod. Barcha diodlar kabi yorug‘lik diodlari ham tokni bir taraftga
oqishini ta’minlaydi – anoddan katodga. Tok musbatdan
manfiyga qarab oqqani
uchun yorug‘lik diodining anodiga raqamli 5 V signal ulanishi kerak,
katodi esa
yerga ulanishi kerak.
Biz yorug‘lik diodini Arduino ning raqamli D10 oyoqchasiga qarshilik bilan
ketma-ket ulaymiz. Yorug‘lik diodlari har doim qarshilik bilan birga ketma-ket
ulanishi kerak, qarshilik tok bо‘yicha cheklovchi sifatida ishlatiladi. Qarshilikning
qiymati qancha katta bо‘lsa u shuncha katta tokdan chegaralaydi. Bu
amaliy ishda
220 Om qiymatga ega bо‘lgan qarshilik ishlatiladi. Ulanish sxemasi 1-rasmda
keltirilgan.
Cheklovchi qarshilikni qanday tanlash kerakligini va qarshilik qiymati
yorug‘lik diodining yorqinligiga qanday ta’sir etishini 3 amaliy ishda kо‘riladi.
1-rasm. Yorug‘lik diodini ulash sxemasi
Yorug‘lik diodini qarshilik bilan ketma-ket Arduino ning raqamli D10
oyoqchasiga ulanadi. Sukut saqlash bо‘yicha Arduino
ning barcha oyoqchalari
kirish kabi о‘zgartirilgan. Biz Arduino ning oyoqchalarini chiqish kabi ishlatamiz,
shuning uchun uni о‘zgartirish kerak bо‘ladi, buning uchun kontrollerga quyidagi
tegishli buyruq beriladi.
pinMode(10,OUTPUT);
Yorug‘lik diodini navbatma-navbat yonib о‘chishib turishi uchun Arduino
ning oyoqchasiga ma’lum vaqt oralig‘i bilan HIGH signalini (mantiqiy 1) va LOW
(mantiqiy 0) signalini berib turish kerak. Signalni о‘zgarish vaqti Arduino ning D10
oyoqchasi orqali delay() buyurug‘i yordamida о‘rnatiladi, u buyuruq sketchni
berilgan vaqt oralig‘ida ushlanish vaqtini millisekundlarda (ms) amalga oshiradi.
1.1 listingda (tuzilgan dasturni bosmadan chiqarilgan qog‘oz varog‘i) amaliy
ish sketchi keltirilgan.
1.1 listing
constintLED=10; // 10 (D10) yorug‘lik diodini ulash uchun oyoqcha
nomeri
voidsetup ()
{
// Yorug‘lik diodi ulanadigan oyoqchani chiqish (OUTPUT) deb
о‘zgartiramiz
pinMode(LED, OUTPUT);
}
void loop()
{
// oyoqchaga (HIGH) mantiqiy 1 berib yorug‘lik diodini yoqamiz
digitalWrite(LED,HIGH);
// skut 1 sek (1000 ms)
delay(1000);
// oyoqchaga (LOW) mantiqiy 0 berib yorug‘lik diodini о‘chiramiz
digitalWrite(LED,LOW);
// skut 1 sek (1000 ms)
delay(1000);
}
Amaliy ishning bajarilish tartibi:
1.Yorug‘lik diodini uzun oyoqchasini (anod) D10 Arduino ning raqamli
chiqishiga ulanadi, boshqa oyoqchasini esa (katod) – 220 Om
qarshilik orqali GND
oyoqchasiga ulanadi (1.1 chizmaga qaralsin).
2. 1.1 listingdagi sketchni Arduino ning platasiga yuklanadi.
3. Yorug‘lik diodini о‘chib yonish jarayonini kuzatiladi.
Endi, yorug‘lik diodini о‘chib yonish davrini о‘zgartirish bо‘yicha tajriba
о‘tkazishimiz mumkin, uni sketchda ushlanish vaqti qiymatini delay() funksiyasida
orqali о‘zgartirish mumin.
2-rasm. VBBda
tuzilgan sxema
