Yo’iқ konturlarning nojinsliligini kamaytirish. Elektr istehmolchilarini tahminlashda yuқori ishonchlilikni tahminlash maқsadida yo’iқ tarmoқlardan foydalaniladi. Bundan tashқari yo’iқ tarmoқlardan foydalanilganda, isroflarni ochiқ tarmoқlardagiga nisbatan kamaytirish imkoniyatlari ‘aydo bўlishi mumkin.
Yo’iқ tarmoқ bir jinsli bўlganda ulardan istehmolchilarga қuvvat uzatish eng kam isroflarda amalga oshadi. Bunday tarmoқlar konturni tashkil etuvchi shoxobchalarning aktiv va reaktiv қarshiliklarining nisbatlari bir xilligi bilan xarakterlanadi, yahni
.
Nojinsli (bir jinsli bўlmagan) yo’iқ elektr tarmoқlarda konturni tashkil etuvchi shoxobchalarning қarshiliklari nisbatlari turlichadir. Bunday tarmoқlarda қuvvatlarning tabiiy taқsimlanishi tўla қarshilik z=r+jx bўyicha amalga oshadi.
Yo’iқ tarmoқda қuvvatning undagi isrofni eng kam bўlish ҳolatiga mos keluvchi iқtisodiy taқsimlanishi uni faқat aktiv қarshilik bўyicha taқsimlanishi bilan bir ҳil bўladi.
Nojinsli yo’iқ elektr tarmoқda қuvvatlar oқimining iқtisodiy taқsimlash imkoniyatlarini ўrganish uchun bir konturli yo’iқ tarmoқni kўrib ўtamiz (8.1,a-rasm).
Sxemalarda kўrsatilgan I1, I2, I1e, I2e toklar konturda қuvvatlar tabiiy va iқtisodiy taқsimlangan ҳolatlarga mos kelib, mazkur tarmoқ uchun ularning қiymatlari Kirxgofning birinchi va ikkinchi қonunlaridan foydalanib, қuyidagicha ҳisoblanishi mumkin:
, ,
, .
a
b
v
8.1-rasm
Agar 8.1,a-rasmda tasvirlangan konturda tarmoқning nojinsliligi tufayli tenglashtiruvchi tok Ikon oқadi deb ҳisoblasak (8.1,v-rasm), u ҳolda tabiiy va iқtisodiy taқsimlanish ҳolatlari uchun toklar қuyidagi ifodalar bilan boғlangan:
; .
SHunday қilib, yo’iқ elektr tarmoқlarda қuvvat isrofini minimallash uchun ularda tenglashtiruvchi toklarni nolga keltirish lozim. Bu tarmoқning nojinsliligini kamaytirish yoki tenglashtiruvchi toklarni kom’ensatsiyalash orқali amalga oshiriladi.
Tarmoқning nojinsliligini kamaytirish ўtkazgichlarning kesim yuzalarini ўzgartirish va BKҚ (bўylama kom’ensatsiyalovchi қurilma) ulash orқali amalga oshirilishi mumkin.
Tenglashtiruvchi kontur toklarini kom’ensatsiyalash ikki yўl bilan amalga oshirilishi mumkin:
kom’ensatsiyalovchi tenglashtiruvchi toklarni ҳosil қilish orқali (konturda қuvvat oқimini rostlash);
tenglashtiruvchi toklarning yўlini uzish orқali (tarmoқ konturlarini ochish orқali) (8.2,b-rasm).
8.2-rasm
Kom’ensatsiyalovchi tenglashtiruvchi toklarni ҳosil қilish konturlarga қўshimcha EYuK kiritish orқali amalga oshiriladi. ¡z navbatida қўshimcha EYuK liniya rostlagichlari ҳisobiga, yahni kuchlanishni bўylama-kўndalang rostlash yoki muvozanatlashmagan transformatsiyalash koeffitsientlari ҳisobiga ҳosil қilinadi (8.2,a-rasm).
Tahminlovchi elektr tarmoқlarda қўshimcha EYuKning қiymatini yoki konturni ochish nuқtasini aniқlash uchun uning ҳolatini o’timallash masalasi yechiladi. Buning uchun yuқorida keltirilgan algoritmdan foydalanish samaralidir.
|
