| Tabəksiltmə t –dan (aşağı) asılı olaraq məmulun səthində yaranan müxtəlif rənglərə qaçagan rənglər deyilir. Qaçağan rənglərlə məmulun səthində tabəksiltmə t –nu dəqiq də olmasa, təyin etmək olar. Qaçağan rənglərlə tabəksiltmə iki üsulla aparılır. 1-ci üsulda anstenit halına qədər qızdırılmış alətin yalnız işçi yerini suda tablandırırlar. Sonra onu sudan çıxarıb, suya salınmamış hissəsinin t –ru hesabına işçi yerinin qızmasını gözləyirlər. İstənilən tabəksiltmə t –nun alınmasını qaçağan rəng-lərlə təyin edirlər.
Tərkibində 0,4...0,5% -dən çox C olan poladları tablandırdıqda strukturda mar-tensitlə yanaşı müəyyən qədər qalıq anstenit olur. Qalıq anstenit poladın bərkliyini və yeyilməyə qarşı müqavimətini azaldır və eyni zamanda Oo –dən aşağı t –da işləyən məmullarda özbaşına martensitə çevrildiyindən ölçülərini dəyişir. Bu arzuedilməzdir, odur ki, qalıq anstenitin miqdarını azaltmaq məqsədilə tablandırılmış poladı mənfi t –da termiki emal prosesinə məruz edirlər. Buna soyuq emal deyilir. Soyuq emal martensit çevrilməsinin son t –ru Oo –dən (MS < 0) aşağı olan poladlarda tətbiq edilir. Soyuducu mühit olaraq bərk karbon qazı (CO2 –quru buz) ilə etil spirtinin qarışı-ğından (-78,5oC) və maye azotdan (-183oC) istifadə edilir.
Tablanmış poladı ona uyğun AS1 t –dan aşağı qızdıraraq həmin t –da bir müddət saxladıqdan sonra lazımi sürətlə soyudulmasına tabəksiltmə prosesi deyilir. Tabək-siltmədə poladı qızdırarkən müəyyən həcmlərdə elastiki deformasiya plastiki defor-masiyaya çevrildiyindən daxili gərginlik azalır.
Poladın xassələrinə olan tələbatdan asılı olaraq tabəksiltmənin üç növü vardır:
- Aşağı t –lu tabəksiltmə (250oC);
- orta t –lu tabəksiltmə (350...500oC);
- yüksək t –lu tabəksiltmə (500...680oC).
İki növ yumşaltma var:
|
