5. Tema: Reńli metall hám birikpeler. Alyuminiy jáne onıń birikpeleri. Quyma alyuminiy birikpeleri Reńli metall hám birikpeler

Download 0,52 Mb.
bet	6/7
Sana	08.02.2024
Hajmi	0,52 Mb.
	#152960

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
5.Tema Reńli metall hám birikpeler. Alyuminiy jáne onıń birikpeleri. Quyma alyuminiy birikpeleri

Deformatsiyalanadigan alyuminiy birikpeleriniń
Duralyuminiylarning quramı hám qásiyetlerii 7. 2-keste Mıs

Alyuminiy birikpeleri. Alyuminiy birikpeleri taza alyuminiyge salıstırǵanda jaqsı mexanik hám texnologiyalıq qásiyetlerige iye. Sol sebepli mashinasozlik, samolyotsozlik, kemasozlik, qurılıs hám awıl xojalıǵında alyuminiy birikpeleri keń qollanıladı. Alyuminiy legirlewshi elementler menen birdey kórinistegi ózgeriwshen quramlı qattı birikpelerdi payda etedi. Sol sebepli olar jaǵday diagramması boyınsha klasslarǵa ajratıladı (7. 1-súwret).
Deformatsiyalanadigan alyuminiy birikpeleriniń kópshiligi jaqsı texnologiyalıq qásiyetlerige iye, plastikligi joqarı hám olardı kesip islew ańsat. Sonıń ushın olardan túrli forma daǵı yarım fabrikatlarni islep shıǵarıw múmkin, mısalı, qaǵazlar (folga), listlar, shıbıqlar, trubalar, qabırǵalı paneller, túrli kese kesim degi sımlar, taplaw hám shtamplash ónimleri. Bunday zagotovkalar materialdı suwıqlayin yamasa ıssılayin basım astında islew usılı menen alınadı (presslash, ekstruzerdan ótkeriw, taplaw, shtamplash, oqlawlaw hám de volchirlash). Zagotovkalarni plastik deformatsiyalash jolı menen alıw nátiyjeli texnologiyalıq process bolıpǵana qalmay, bálki alyuminiy birikpelerin bekkemligin asırıw usılı ham bolıp tabıladı.

7. 1-súwret. Alyuminiy-legirlewshi element sisteması jaǵday diagrammasınıń ulıwma kórinisi: A-deformatsiyalanadigan birikpeler; v-quyma birikpeler.
Lekin deformatsiyalanadigan alyuminiy birikpeleriniń ishinde termik ishlov nátiyjesinde bekkemligi aspaǵan (I) hám asadıǵanı (II) da bar (7. 1-súwrettiń A bólegi). Mısalı, Al-C-Mg-Mn gruppaǵa kiretuǵın birikpeler (duralyuminiy) termik islegende olardıń bekkemligi asadı (7. 2-keste).
Duralyuminiylar suwıq halda da, ıssı halda da jaqsı deformatsiyalanadi. Suwıqlayin deformatsiyalash ádetde processtiń arasında qayta kristallash menen yumshatib (350... 3700 C), basqıshpa-basqısh alıp barıladı.
Duralyuminiylarning quramı hám qásiyetlerii 7. 2-keste

Mıs alyuminiyde eriydi hám de CuAl2 aralıq fazanı da payda etedi. Ápiwayı temperaturada mıs 0, 2% ge shekem erisa, joqarı temperaturada qaraiyb 5, 6% ge shekem eriydi.
Durayuminiylarni termik islew usılı menen bekkemlew ushın olar toblab, eskirtiriladi. Onıń ushın eritpe 495... 5050 C ge shekem qızdırıladı hám suwda sovitiladi, songra 5... 6 kún úy temperaturasında ustap turıladı, yaǵnıy tábiyiy eskirtiriladi.
Tozıw nátiyjesinde bekkemlik jańa taplanǵan eritpege qaraǵanda derlik 70…. 75% ga asadı. Taplanǵan duralyuminiy bekkemliginiń tozıw temperaturasına hám waqtına baylanıslılıǵı 7. 1-suwretde kórsetilgen.
Misning alyuminiy degi qattı eritpesiniń (α-qattı eritpe) eskirtish processinde bólekleniwi nátiyjesinde bekkemlik artadı (7. 2-súwret).

7. 2-súwret. Duralyuminiy bekkemligi (b) dıń eskirtirish waqtı hám temperaturaǵa baylanıslılıǵı grafigi.
Deformatsiyalanadigan alyuminiy birikpelerin tamǵalaw (markalaw ) tómendegishe belgilengen: «D» hárıbi duralyuminiy túrindegi alyuminiy eritpesine belgi odan keyingi sanlar tártip nomerin belgileydi «A» hárıbi belgisi menen baslanatuǵın tamg' alar (AD, AD)- texnikalıq alyuminiy ekenligin ańlatadı ; «AK»- shókkishlenetuǵın (kovochniy) alyuminiy eritpesi; eger tamǵada bólek «B» yamasa «A» hárıbi menen birgelikte «B» hárıbi de kelse eritpe joqarı bekkemlikke iye eritpe jaǵdayın bildiriwshi belgiler quyıladı.

Download 0,52 Mb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 0,52 Mb.