Ayrim elektr toki iste'molchilarining quvvati 8- jadval
№
|
Iste'molchilar
|
P, W
|
№
|
Iste'molchilar
|
P, W
|
1.
|
Elektr soat
|
0,1
|
5.
|
Kompyuter
|
40-200
|
2.
|
Uyali telefon
|
0,3-1
|
6.
|
Televizor
|
50-300
|
3.
|
Cho'ntak fonari
|
1-3
|
7.
|
Elektr lampochka
|
60-500
|
4.
|
Ko'chma radio
|
2-10
|
8.
|
Dazmol
|
500-2000
|
4.Darsni mustaxkamlash uchun savollar:
Elektr tokining quwati qanday ifodalanadi?
Tokning quwati qanday birliklarda o'lchanadi?
Elektr iste'molchilardagi tokning quwati haqida nimalarni bilasiz?
Om qonuni formulasidan va (2) formuladan foydalanib, tok quwatining kuchlanish va qarshilik orqali ifodasini hamda tok quwatining tok kuchi va qarshilik orqali ifodasini keltirib chiqaring.
5.Uyga vazifa: 65-66 - betni o’qib kelish.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:________________________________
8-sinf Fizika
Sana:“A”«__»________ 201__ y. “B”«__»_______ 201__ y. “V”«__» _______ 201__ y.
Darsning mavzusi: Labaratoriya ish: Lampochkadagi tokning quvvati va sarflangan
energiyani aniqlash.
Darsning maqsadi :
Talimiy maqsad: O’quvchilarga lampochkadagi tokning quvvati va sarflangan
energiyani aniqlash xaqida amaliy tushuntirish.
Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni tabiatga bo’lgan muhabbatini o’yg’otish, Tabiatni asrab avaylashga o’rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini o’stirish.
II.Dars turi: Labaratoriya ish
III.Dars jixozi: Darslik, plakat, slaydlar, tarqatma materiallar
IV. Darsning xronologik tuzilishi:
№
|
Dars bosqichlari
|
Vaqt
|
1
|
Tashkiliy qism
|
3
|
2
|
O’tilgan mavzuni so’rash
|
10
|
3
|
Yangi mavzuni tushuntirish
|
15
|
4
|
Darsni mustaxkamlash
|
10
|
5
|
O’quvchilarni baxolash
|
5
|
6
|
Uyga vazifa.
|
2
|
Darsning borishi
1.Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish. Yuqlama qilish. Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish.
2. O’tilgan mavzu bayoni: Takrorlash
3.Yangi mavzuning bayoni:
5.Uyga vazifa: 67 - betni o’qib kelish.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:________________________________
8-sinf Fizika
Sana:“A”«__»________ 201__ y. “B”«__»_______ 201__ y. “V”«__» _______ 201__ y.
Darsning mavzusi: Elektr toki ta'sirida o'tkazgichlaming qizishi
Darsning maqsadi :
Talimiy maqsad: O’quvchilarga Elektr toki ta'sirida o'tkazgichlaming qizishi xaqida ma’lumot berish.
Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni tabiatga bo’lgan muhabbatini o’yg’otish, Tabiatni asrab avaylashga o’rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini o’stirish.
II.Dars turi: Maruza
III.Dars jixozi: Darslik, plakat, slaydlar, tarqatma materiallar
IV. Darsning xronologik tuzilishi:
№
|
Dars bosqichlari
|
Vaqt
|
1
|
Tashkiliy qism
|
3
|
2
|
O’tilgan mavzuni so’rash
|
10
|
3
|
Yangi mavzuni tushuntirish
|
15
|
4
|
Darsni mustaxkamlash
|
10
|
5
|
O’quvchilarni baxolash
|
5
|
6
|
Uyga vazifa.
|
2
|
Darsning borishi
1.Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish. Yuqlama qilish. Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish.
2. O’tilgan mavzu bayoni: Takrorlash
3.Yangi mavzuning bayoni:
O'z elektronini yo'qotib, ionga aylangan metall atomlari mutlaq tinch holatda turmaydi. Ular tinimsiz o'z joyida tebranib turadi. Metall o'tkazgichga elektr maydon qo'yilganda elektronlar tartibli ravishda bir tomonga harakat qilishga intiladi. Lekin ular o'z yo'lida ionlar bilan ta'sirlashib, energiyasining ma'lum qismini ionlarga beradi. Natijada ion laming tebranishi ortadi. Shu tariqa tok o'tganda elektr energiya o'tkazgichning ichki energiyasiga aylanadi va o'tkazgich qiziydi.
O'tkazgich ichki energiyasining o'zgarishini ifodalovchi o'lchov kattaligi undan ajralib chiqadigan Q issiqlik miqdoridir.
Elektr tokining bajargan A = IUt ishi shu o'tkazgichda ajralib chiqadigan issiqlik miqdoriga tengdir. Q = A ekanligidan o'tkazgichdan tok o'tganda undan ajralib chiqadigan issiqlik miqdori quyidagiga teng bo'ladi:
Q = IUt.
U= IR ekanligidan o'tkazgichdan ajralib chiqadigan issiqlik miqdori quyidagiga tengligi kelib chiqadi:
Q= I2 Rt.
Elektr toki ta'sirida o'tkazgichning qizishi natijasida ajralib chiqadigan issiqlik miqdori tok kuchi kvadratining o'tkazgich qarshiligiga va o'tkazgichdan tok o'tish vaqtiga ko'paytirilganiga teng.
Bu xulosa bir-biridan bexabar holda, mustaqil ravishda o'tkazgan tajribalarga asoslanib, ingliz olimi Jeyms Preskott Joul (1818-1889) va rus olimi Emiliy
Xristianovich Lens (1804-1865) tomonidan aytilgan. Shuning uchun u Joul- Lens qonuni deb, (2) formula esa Joul-Lens formulasi deb ataladi.
O'tkazgichdan tok o'tganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori, odatda, joul (J), kilojoul (kJ) va megajoul (MJ) birliklarida o'lchanadi.
85- rasmda cho'g'lanma lampochkaning tuzilishi tasvirlangan. Kolba ichida (1) spiralning uchlari ikkita simga kavsharlangan. Bu simlar shisha orqali o'tib, ulardan biri (2) sokolning vint qismiga, ikkincliisi esa sokoldan izolatsiyalangan (3) asosga payvandlangan.
Lampochkani tarmoqqa ulash uchun uning vintli sokoli patronning (4) vintiga burab kirgiziladi. Patronning ichki qismidagi (5) elastik kontakt lampochka asosiga taqalib turadi. Patronning kontaktiga va vintli qismiga tarmoqdan kelgan simlar biriktiriladi.
Birinchi cho'g'lanma lampochka 1872- yilda rus elektrotexnigi Aleksandr Nikolayevich Lodigin (1847- 1923) tomonidan kaslif etilgan. Takomillashgan cho'g'lanma elektr lampochkani 1879- yilda amerikalik olim Tomas Alva Edison (1847-1931) ixtiro qilgan.
Xonadonlarda, asosan, 220 V kuchlanishli cho'g'lanma lampochkalar qo'llaniladi. Cho'ntak fonarlarida 1,5, 3,0 va 4,5 V li, avtomobillarda 6 va 12 V li, temir yo'l vagonlarida 50 V li cho'g'lanma lampoclikalardan foydalaniladi. 86- rasmda turli xil cho'g'lanma lampochkalar tasvirlangan. Turmushda, ishlab chiqarishda, maishiy xizmatda cho'g'lanma lampoclikalardan tashqari sovuq lampalar - inert gazli lampalar ham ishlatiladi. Bunda sliisha lampalar ichi neon, kripton, argon kabi inert gazlar bilan to'ldirilgan bo'lib, elektr maydon hosil qilinadi. Maydon ta'sirida inert gazlar ionlashib, turli ishoralilarining bir-biri bilan to'qnashishi natijasida yorug'lik chiqadi. 87- rasmda inert gazli lampalarning turli xillari tasvirlangan.
Shuning uchun kechasi bilan yoniq qoldiriladigan korxonalarda, do'kon- larda, ko'chalarda ko'proq inert gazli oq lampalardan foydalaniladi. Keyingi paytlarda xonadonlarda ham bunday lampalardan foydalanilmoqda.
Elektr toki ish bajarganda to'liq At isliing ma'lum bir qismi foydali Af ish bajarishga sarflanadi.
|
