O‘zbekiston Respublikasi umumiy o‘rta ta’lim

O‘quvchi ingliz tilini o‘rganish jarayonida quyidagi bilim, malaka, ko‘nikmalarni egallashi shart:

• 
  ingliz tilidagi matnlarni (10 daqiqada 350 ta so‘z) ifodali o‘qiy olish;
  

• 
  sodda mazmundagi matnlarni tushunish;
  
• 
  matnlarda ifodalangan turli darajadagi axborotlarni tushunish;
  
• 
  100-120 ta so‘zdan iborat bo‘lgan o‘rtacha murakkablikdagi matnni ingliz tilidan ona tiliga va ona tilidan ingliz tiliga tarjima qila olish;
  
• 
  o‘qish kitobiga tayangan holda og‘zaki nutq ko‘nikmalariga ega bo‘lish;
  
• 
  kommunikativ maqsadlarga yo‘naltirilgan og‘zaki muloqot ko‘nikmalariga ega bo‘lish;
  
• 
  dialogik va monologik nutq ko‘nikmalariga ega bo‘lish;
  
• 
  suhbatdoshining nutqini tushuna olish;
  
• 
  yozib olingan nutqni tushuna olish;
  
• 
  matndan dialog ko‘chira olish;
  
• 
  o‘qilgan yoki eshitilgan matnga tayangan holda reja tuzish yoki tezis yoza olish;
  
• 
  tabriknoma va maktub yoza olish.
  

Ta’lim maqsadlari ijtimoiy buyurtma-topshiriq bo‘lib, har tomonlama rivojlangan shaxsni shakllantirish va tarbiyalashga qaratiladi.

Ingliz tilini o‘qitishning asosiy maqsadi o‘quvchilarda kommunikativ va lingvomamlakatshunoslik imkoniyatlarini shakllantirishdir. O‘quvchilar ingliz tilini maktabda, tarbiyaviy, amaliy, ta’limiy va rivojlantiruvchi maqsadlarda o‘rganadilar.

Tarbiyaviy maqsad

Tarbiyaviy maqsad ingliz tildagi matnlarning mazmunini o‘rgatish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Tarbiyaviy maqsadni amalga oshirishga mo‘ljallangan matnlar esa darslik, qo‘llanma va boshqa adabiyotlarda o‘z ifodasini topadi.

O‘quvchilarning bilish faolligini oshirish quyidagi maqsadlarni o‘z ichiga oladi.

• 
  Har tomonlama rivojlangan, yuksak ma’naviyatli, iymon- ehtiqodli, irodali, vatanparvar, mustaqil fikrlovchi shaxsni shakllantirish.
  
• 
  O‘quvchilarga g‘oyaviy-siyosiy tarbiya berish, xalqlar o‘rtasidagi o‘zaro tushunish tuyg‘ularini rivojlantirish, ularda aqliy mehnat malaka va ko‘nikmalarini hosil qilish.
  

• 
  O‘z yurti va tili o‘rganilayotgan mamlakatning xalqi, uning milliy urf-odati hamda qadriyatlariga hurmat bilan do‘stona qarashlik, dunyoga qiyosiy munosabatda bo‘lish sifatlarni shakllantirish.
  

• 
  O‘quvchilarga vatanparvarlik va axloqiy poklik, mehnatsevarlik tuyg‘ularini singdirish.
  

Ta’limiy maqsad ingliz tilini o‘rgatish jarayonida o‘quvchilarning tafakkurini mantiqiy o‘stirish va shu tilni o‘zlashtirish orqali ona tilidan egallagan bilimlarini rivojlantirish tushuniladi. Ona tili va ingliz tili o‘rtasidagi o‘xshashlik hamda farqlarni bilib olish o‘quvchilarning bilim saviyalarini yanada oshiradi. Ta’limiy maqsadning vazifasi o‘quvchilarning bilim olishiga yordam berishi, ularda mustaqil faoliyat ko‘nikmalarini rivojlantirishi, o‘zlashtirilgan bilimlarni kundalik turmush amaliyoti bilan bog‘lashi va ularni mustahkamlashi, boshqa fanlar bilan uyg‘unlashtirishdan iborat. Ta’limiy maqsad quyidagilarni o‘z ichiga oladi.

• 
  Ingliz tilini o‘rganish jarayonida fanlararo bog‘lanish orqali mamlakatimiz va tili o‘rganiladigan mamlakatning geografiyasi, tarixi, adabiyoti, san’ati, fan va madaniyati bilan tanishtirish, milliy o‘zligi va milliy madaniyatlar yerishgan yutuqlarini chuqur anglash, umuminsoniy madaniyat rivojini anglab yetish.
  

• 
  O‘quvchilarda mamlakatimiz va tili o‘rganiladigan mamlakatning geografiyasi, iqlimi, o‘zlarini o‘rab turgan atrof-muhit haqidagi ma’lumot bera olish ko‘nikmalarini shakllantirish.
  
• 
  Ona tili va boshqa fanlar bo‘yicha egallangan bilimlar hamda qo‘shimcha manbaalar asosida mavzular bo‘yicha ingliz tilida mustaqil ravishda qiyosiy ma’lumot bera olish malakalarini rivojlantirish.
  
• 
  O‘kuvchilarni filologik va umumiy dunyoqarashini, mantiqiy hamda tanqidiy fikrlarini rivojlantirish.
  

Amaliy maqsad tarbiyaviy, ta’limiy va rivojlantiruvchi maqsadlarni shakllantirish orqali amalga oshiriladi. Ingliz tilini amaliy egallash, o‘zgalarning ingliz tilidagi og‘zaki va yozma nutqlarini ushbu dasturda qayd etilgan talablar doirasida tushunishdan iborat bo‘lib, quyidagi maqsadlarni o‘z ichiga oladi.

• 
  Mavzu bo‘yicha o‘z fikrini ingliz tilida bayon etish malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish hamda ularni rivojlantirish.
  
• 
  Kishilar orasidagi bevosita muloqot malakalarini o‘qish, tinglab tushunish jarayonida olgan bilimlari orqali amaliy jihatdan qo‘llash ko‘nikmalarini shakllantirish.
  
• 
  Tilni amaliy bilish nutq faoliyati qo‘nikmalari, shuningdek, gapirish hamda yozuv orqali egallagan bilim, ko‘nikma, malakalarini mustahkamlash va takomillashtirish.
  
• 
  Nutqning to‘rt faoliyati talablari asosini mavzu bo‘yicha o‘z fikrini mustaqil ravishda amaliy jihatdan qo‘llay olish ko‘nikma va malakalarini shakllantirish va rivojlantirish.
  

O‘quvchini har tomonlama yetuk shaxs bo‘lib yetishishini, ya’ni uning dunyoqarashini, estetik didini, mustaqil fikrlashini, xotirasini, aqliy mehnat qilish madaniyatini, kishilar bilan qiladigan muloqot madaniyatini, mustaqil bilim olish malaka va ko‘nikmalarini vujudga keltirishni ko‘zda tutadi va quyidagi maqsadlar amalga oshiriladi;

• 
  O‘quvchi shaxsining aqliy, hissiy va motivatsion (ichki turtki) xususiyatlarini rivojlantirish.
  
• 
  O‘quvchilarda dars jarayonida va darsdan tashqari vaqtlarda mustaqil o‘qib o‘rganish ko‘nikmalarini shakllantirish.
  
• 
  O‘quvchilarda mustaqil o‘rgangan manbalar va materiallar asosida shaxsiy fikrlarini bayon qilish sifatlarini rivojlantirish.
  
• 
  Muloqotning yangi holatlarida til bo‘yicha egallagan ko‘nikma va malakalarini tahlil qilish, bir tizimga solish, taqqoslash, umumlashtirish va ijodkorona qo‘llashni rivojlantirish.
  
• 
  O‘quvchilarning til va kommunikativ muloqot bo‘yicha hozirjavobligini, mustaqil fikrlay olish qobiliyatini shakllantirish hamda rivojlantirish.
  
• 
  Ingliz tili sohasida egallagan bilim, ko‘nikma va malakalari asosida keyinchalik ish faoliyatida o‘z bilimini oshirishda mustaqil qo‘llash malakalarini rivojlantirish.
  

Yuqoridagi maqsadlarni amalga oshirish uchun quyidagi uchta vazifani belgilash maqsadga muvofiqdir:

• 
  til o‘qitish bilan bog‘liq bo‘lgan vazifalar;
  

• 
  til o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan vazifalar;
  
• 
  o‘quvchilarning egallagan malaka va ko‘nikmalarini nazorat qilish bilan bog‘liq bo‘lgan vazifalar.
  

• 
  talaffuz, ohang, grafika;
  
• 
  nutqning leksik tomoni: produktiv o‘zlashtirish uchun 1000 leksik birlik, shu jumladan, og‘zaki nutqni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan sonlar;
  
• 
  olmoshlar, predloglar, bog‘lovchilar;
  
• 
  o‘quvchilarning potensial lug‘atini kengaytirish uchun zarur bo‘lgan vositalar;
  
• 
  nutqning grammatik tomoni;
  
• 
  produktiv hamda retseptiv o‘zlashtirishga mo‘ljallangan grammatik material;
  
• 
  sintaksis; (sodda va qo‘shma gaplar)
  
• 
  morfologiya (so‘z turkumlari: ot, artikl, sifat (sifat darajalari), ravish, fe’l (fe’l tushunchasi, bog‘lanish, tuzilishi va oddiy hamda murakkab zamon formalari).
  

• 
  mavzular bo‘yicha berilgan savol va ma’lumotlarni tushunish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushuna olish;
  
• 
  matndan kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni ajratib olish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash;
  
• 
  sof ingliz tilida o‘rta tezlik bilan tasmaga yozilgan (100 ta so‘zgacha bo‘lgan) matn, dialog yoki monologlarni tinglab tushunish;
  
• 
  tovushlarni farqlay olish va ularni yozuvda ifodalash;
  

• 
  tovushlarni farqlay olish va ularni yozuvda ifodalash;
  
• 
  sinfda qo‘llaniladigan iboralarni tushunish.
  

• 
  mavzular bo‘yicha berilgan savol va ma’lumotlarni tushuna olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglash malakasiga ega;
  
• 
  matndan kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni ajrata olish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish malakasiga ega bo‘lish;
  
• 
  tovushlarni farqlash yozuvda to‘g‘ri ifodalay olish;
  

• 
  oila, sinf xonasi va boshqalarni tasvirlay olish;
  
• 
  o‘zi yoqtirgan yoki yoqtirmagan narsalar yuzasidan fikrlarini ifoda eta olish.
  

• 
  savollarga javob bera olish, savollar bera olish va iltimos bilan murojaat qila olish;
  
• 
  tanish mavzular bo‘yicha 3-4 luqmadan iborat qisqa suhbatlarda (dialog) va 5-6 jumlalardan iborat monologda ishtirok etish;
  
• 
  o‘qigan yoki tinglagan matnlari yuzasidan savollarga javob berish va gapira olish;
  

• 
  guruhlarda, juftliklarda ishlash jarayonida savollar bera olish;
  
• 
  salomlashish, xayrlashish, uzr so‘rash va kimnidir tug‘ilgan kuni bilan tabriklashda xushmuomalalik iboralarini qo‘llay olish malakasiga ega bo‘lish;
  

• 
  alifboni o‘rganish;
  
• 
  harf birikmalari;
  
• 
  yangi so‘zlarning ma’nosini anglash uchun darslik, lug‘atlar va qo‘shimcha materiallardan foydalana olish;
  
• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matndan kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni ajratib olish uchun o‘qiy olish;
  

• 
  tanish kontekstda berilgan alohida so‘zlarni anglay olish;
  
• 
  qisqa iboralarni tushunganligini ko‘rsata olish;
  
• 
  100 tagacha so‘zni o‘z ichiga olgan qisqa, tanish bo‘lgan matn yoki dialogni o‘qib, mazmunini tushuna olish.
  

• 
  tanish so‘zlarni ovoz chiqarib o‘qish orqali tovushni yozuv bilan solishtira olish;
  
• 
  yangi so‘zlarning ma’nosini anglash uchun darslik, lug‘atlar va qo‘shimcha materiallardan foydalana olish.
  

• 
  so‘zlarni alfavit tartibida yoza olish;
  
• 
  aniq va noaniq artikllar;
  
• 
  5-6 so‘zdan iborat bo‘lgan lug‘at-diktant yoza olish;
  
• 
  oddiy xabarlarni ko‘chirib yozish va so‘zlar bilan nuqtalar o‘rnini to‘ldira olish;
  
• 
  bosh harflar va nuqtalarni qo‘llagan holda oddiy gaplarni yoza olish;
  

• 
  oddiy so‘zlarni va o‘rganilgan grammatik hodisalarni tarjima qila olish:
  
• 
  oddiy xabarlarni ko‘chirib yozish va so‘zlar bilan nuqtalar o‘rnini to‘ldira olish ko‘nikmalariga ega bo‘lish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida oddiy gaplar tuza olish.
  

• 
  xotiradagi so‘zlarni to‘g‘ri yoza olish;
  
• 
  «va», «lekin» bog‘lovchilarini nutqda qo‘llay olish;
  
• 
  namunalar asosida dialoglar tuza olish;
  
• 
  oddiy jadvallar tuzish va ularni yozma tasvirlab bera olish;
  
• 
  tili o‘rganilayotgan mamlakatda qabul qilingan nutqiy etiket formulalaridan foydalanib, istaklar bildira olish.
  

• 
  tinglanayotgan matnning muhim joylarini o‘ziga belgilab qo‘ya olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun tinglash;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun matnni tinglash.
  

• 
  tanish so‘zlardan iborat bo‘lib, 150 tagacha so‘zni o‘z ichiga olgan xabar va dialoglarni tinglab, asosiy mazmunini tushuna olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushunish;
  

• 
  matnni tinglib yangi so‘zlarni o‘ziga belgilab qo‘ya olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni taqlid qilish uchun tinglash;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  o‘qigan yoki tinglagan matnlari yuzasidan ma’lum bir vazifalar asosida savollarga javob berish, gapira olish;
  
• 
  etiket xarakterdagi qisqa dialoglarda, so‘rov-dialog (intervyu), dialog suhbatlarda ishtirok eta olish.
  

• 
  asosiy mavzuga oid qisqa suhbatlarda ishtirok etish, oddiy so‘zlar bilan o‘z fikr va tuyg‘ularini 4-5 ta gap bilan mantiqan to‘g‘ri ifoda eta olish;
  
• 
  guruhlarda, juftliklarda ishlash jarayonida savollar bera olish, o‘z fikrlarini bildira olish.
  

• 
  suhbatdoshiga o‘tilgan mavzu yuzasidan qisqa ravishda o‘z fikrini gapirib bera olish;
  

• 
  so‘zlarning ma’nosini tushunish uchun ikki tilli lug‘atlar yoki darslik oxirida beriladigan lug‘atdan foydalana olish;
  
• 
  o‘qishga oid matnlar yoki qisqa hikoyalarni tanlab olib, mustaqil ravishda o‘qiy olish va o‘qish yuzasidan berilgan topshiriqni bajara olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun matnni o‘qiy olish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  

• 
  150 tagacha so‘zni o‘z ichiga olgan bosma yoki qo‘lyozma holdagi matnlarni hamda hikoyalarni o‘qib mazmunini tushuna olish.
  
• 
  matndan kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni ajratib olish uchun o‘qiy olish;
  

• 
  matnning asosiy joylarini yoki tafsilotini anglay olish;
  
• 
  ma’naviy ozuqa olish uchun matnlarni o‘qiy olish;
  
• 
  kontekst yoki kalit so‘zlardan foydalangan holda notanish so‘z ma’nolarini anglab olishni o‘rganish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun matnni o‘qiy olish;
  

• 
  3-4 ta o‘zaro bog‘langan gaplarni yoddan, kengroq yoza olish;
  
• 
  qisqa diktantlar yoza olish;
  
• 
  gapning uyushiq bo‘laklarida vergulni ishlata olish;
  
• 
  gaplarni to‘g‘ri ko‘chirib yoza olish;
  
• 
  tugallanmagan gaplarni o‘rganilgan grammatik hodisalar yoki mazmunan mos so‘zlar bilan to‘ldirib yakunlay olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida oddiy gaplar yoza olish;
  
• 
  muloqotni amalga oshirish uchun do‘stga xat, oddiy xabarlarni yoza olish;
  
• 
  oddiy so‘zlarni va o‘rganilgan grammatik hodisalarni tarjima qila olish.
  
• 
  tili o‘rganilayotgan mamlakatda qabul qilingan nutqiy etiket formulalaridan foydalanib istaklar bildira olish;
  
• 
  oddiy so‘zlarni va o‘rganilgan grammatik hodisalarni tarjima qila olish malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  namunaviy matndagi so‘z va so‘z birikmalarini boshqa so‘z va so‘z birikmalari bilan almashtirgan holda o‘zgartirib yoza olish;
  
• 
  so‘zni to‘g‘ri yozganligini tekshirish, unutilgan yoki notanish so‘zlarni topish uchun ikki tilli lug‘atdan foydalana olish;
  
• 
  o‘qigan yoki tinglagan matnlari asosida ma’lum bir vazifani yozma bajara olish.
  
• 
  namunalar asosida dialoglar tuza olish;
  
• 
  oddiy jadvallar tuzish, ularni to‘ldirish va yozma ravishda tasvirlab bera olish;
  
• 
  tili o‘rganilayotgan mamlakatda qabul qilingan nutqiy etiket formulalaridan foydalanib istaklar bildira olish.
  

• 
  so‘zni to‘g‘ri yozganligini tekshirish, unutilgan yoki notanish so‘zlarni topish uchun ikki tilli lug‘atdan foydalana olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida oddiy gaplar yoza olish;
  
• 
  ko‘rsatma va yo‘llanmalar yoza olish;
  
• 
  muloqotni amalga oshirish uchun do‘stga xat, oddiy xabarlarni yoza olish;
  
• 
  olingan ma’lumotlar asosida qisqa hisobotlarni yoza olish;
  
• 
  namunalar asosida dialoglar tuza olish;
  

• 
  o‘tgan va kelasi zamondagi voqealarni o‘z ichiga olgan parchalar, shuningdek qisqa tasviriy hikoyalarni tinglab tushuna olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushuna olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun tinglash;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash.
  

• 
  o‘rta tezlikka yaqin bo‘lgan va ovozga tabiiy shovqin berilgan, kam miqdordagi notanish so‘zlardan iborat matnlarni tinglab tushuna olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushuna olish;
  
• 
  matndan batafsil ma’lumot olish uchun tinglash.
  

• 
  o‘rta tezlikka yaqin bo‘lgan va ovozga tabiiy shovqin berilgan so‘zlardan iborat matnlarni tinglab tushunish malakasini egallash;
  
• 
  matndagi asosiy g‘oyani (mazmunni) tinglab tushuna olish malakasiga ega bo‘lish;
  
• 
  berilgan ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  dialogik va monologik nutqlarda ishtirok eta olish;
  
• 
  turli holat, guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish;
  
• 
  bahs-munozara yurita olish;
  
• 
  voqea-hodisalarni gapirib bera olish.
  

• 
  mavzular yuzasidan qisqa suhbatlarda qatnashish.
  
• 
  turli holat, guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish;
  
• 
  bahs-munozara yuritish ko‘nikmalarini egallash;
  
• 
  o‘tgan va kelasi zamondagi voqea-hodisalarni fikrlab gapirish.
  

• 
  fikr va tuyg‘ularni ifoda yetish va ularning sababini tushuntirib bera olish.
  
• 
  dialogik va monologik nutqlarda ishtirok eta olish;
  
• 
  guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish malakasini ega bo‘lish.
  

• 
  ikki tilli yoki darslik oxirida beriladigan lug‘atlardan foydalana olish;
  
• 
  taxminan 200 ta so‘zdan iborat tasviriy xarakterdagi hikoyalarni, yozma materiallarni o‘qib, mazmunini tushuna olish;
  
• 
  soddalashtirilgan va mustaqil o‘qishga mo‘ljallangan materiallar (ko‘rsatma, hikoya va axborot beruvchi ma’lumotlar) ni o‘qiy olish;
  
• 
  grafik va jadvallarni o‘qib, ma’lumotlarni ajrata olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunish uchun o‘qiy olish.
  

• 
  namunalar yordamida o‘qilgan matn mazmunining qisqacha bayonini (og‘zaki yoki yozma shaklda) bera olish;
  
• 
  ikki tilli yoki darslik oxirida beriladigan lug‘atlardan foydalana olish;
  
• 
  grafik va jadvallarni o‘qib, ma’lumotlarni ajrata olish;
  
• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  

• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  zavq olish uchun matnlarni o‘qiy olish.
  

• 
  o‘zi to‘g‘risida ma’lumot, his-tuyg‘u va fikrlarni ifoda qilish uchun o‘zaro bog‘langan gaplarni yoza olish;
  
• 
  tugallanmagan gaplarni o‘rganilgan grammatik hodisalar yoki mazmunan mos so‘zlar bilan to‘ldira olish va ularni yakunlay olish;
  
• 
  o‘qigan yoki tinglagan matnlari asosida ma’lum bir vazifani yozma bajara olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida gaplar yoza olish;
  
• 
  yangi kontekstlarda grammatikaning asosiy elementlarini ishlatib, to‘g‘ri so‘z tartibini qo‘llay olish;
  
• 
  oddiy so‘zlar, o‘rganilgan grammatik hodisalar va qisqa matnlarni tarjima qila olish.
  

• 
  tinish belgilari va til qurilmalaridan to‘g‘ri foydalangan holda fikrlarni to‘g‘ri ifoda eta olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida gaplar yoza olish;
  
• 
  tili o‘rganilayotgan mamlakatda qabul qilingan nutqiy etiket formulalaridan foydalanib istaklar bildira olish;
  
• 
  tugallanmagan gaplarni o‘rganilgan grammatik hodisalar yoki mazmunan mos so‘zlar bilan to‘ldira olish va ularni yakunlay olish;
  

• 
  qisqa tasviriy xarakterdagi matnlar yoza olish;
  
• 
  matndagi ma’lumotlarni turkumlarga ajratib yoza olish;
  
• 
  ko‘rsatma, yo‘llanma va takliflar yoza olish;
  
• 
  olingan ma’lumotlar asosida qisqa hisobotlar yoza olish;
  
• 
  namunalar asosida dialoglar tuza olish;
  
• 
  jadvallar tuzish, ularni to‘ldirish va yozma ravishda tasvirlab bera olish;
  
• 
  turli mazmundagi xatlar yoza olish;
  

• 
  tabiiy sharoitdagi nutq xususiyatlari (ikkilanish, gapni boshlashda qo‘llaniladigan “xo‘p, yaxshi, demak“ kirish so‘zlari va h.k.) ishtirok etgan dialog va monologlarni tinglab tushuna olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushuna olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun tinglash;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash.
  

• 
  o‘rta tezlikka yaqin bo‘lgan va ovozga tabiiy shovqin berilgan, kam miqdordagi notanish so‘zlardan o‘z ichiga olgan matnlarni tinglab tushuna olish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun tinglash;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun tinglash;
  

• 
  o‘tgan va kelasi zamondagi voqealarni o‘z ichiga olgan parchalar, shuningdek, qisqa tasviriy hikoyalarni mazmunini tinglab tushuna olish;
  
• 
  matndan batafsil ma’lumot olish va asosiy g‘oyasini gapirib berish uchun tinglab tushunish;
  
• 
  matndan kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni ajratib olish va o‘z fikrini bildirish uchun tinglab tushunish.
  

• 
  turli holat, guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish;
  
• 
  bahs- mulohazalar yurita olish;
  
• 
  o‘tgan va kelasi zamondagi voqea-hodisalarni gapirib bera olish;
  

• 
  mavzular yuzasidan qisqa suhbatlarda qatnashish, fikr muloxazalarini tushuntirib bera olish;
  
• 
  dialogik va monologik nutqlarda ishtirok eta olish;
  
• 
  to‘g‘ri talaffuz va intonatsiya bilan gapira olish.
  

• 
  mavzular yuzasidan fikr va tuyg‘ularini ifoda etish va ularni tushintirib bera olish;
  
• 
  o‘qilgan matnlar yuzasidan dialogik va monologik nutqlarda ishtirok eta olish malakasini egallay olish;
  

• 
  taxminan 250 ta so‘zdan iborat tasviriy xarakterdagi hikoyalarni o‘z ichiga olgan turli yozma materiallarni o‘qib tushuna olish;
  
• 
  soddalashtirilgan va mustaqil o‘qishga mo‘ljallangan materiallar (ko‘rsatma, hikoya va axborot beruvchi ma’lumotlar) ni o‘qiy olish;
  
• 
  turli xil fikrlarni o‘z ichiga olgan matnlarning mazmunini, murakkab gap va yangi so‘zlarni o‘z ichiga olgan tanish mavzudagi matnlarni tushuna olish;
  
• 
  grafik va jadvallarni o‘qib, ma’lumotlarni ajrata olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  

• 
  ikki tilli yoki darslik oxirida beriladigan lug‘atlardan foydalana olish;
  
• 
  mustaqil o‘qishga mo‘ljallangan hikoyalarni va axborot beruvchi ma’lumotlarni o‘qiy olish;
  
• 
  namunalar yordamida o‘qilgan matn mazmunining qisqacha bayonini (og‘zaki yoki yozma shaklda) bera olish;
  
• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun o‘qiy olish.
  

• 
  murakkab gap va yangi so‘zlarni o‘z ichiga olgan tanish mavzudagi matnlarni o‘qib tushuna olish;
  
• 
  kerakli ma’lumotlarni olish uchun matnni o‘qib tushunish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun matnni o‘qiy olish;
  

• 
  o‘qigan, tinglagan matnlari yoki ko‘rgan-eshitgan voqealari asosida ma’lum bir vazifani yozma bajara olish;
  
• 
  o‘zi to‘g‘risida ma’lumot, his-tuyg‘u va fikrlarni ifoda qilish uchun o‘zaro bog‘langan gaplarni yoza olish;
  
• 
  tinish belgilari va til qurilmalaridan to‘g‘ri foydalangan holda fikrlarni to‘g‘ri ifoda eta olish;
  
• 
  yozuvda hozirgi, o‘tgan va kelasi zamon voqea-hodisalarini tasvirlay olish;
  
• 
  matndagi ma’lumotlarni turkumlarga ajratib yoza olish;
  
• 
  matndagi ma’lumotlarni turkumlarga ajratib yoza olish;
  
• 
  oddiy so‘zlar, o‘rganilgan grammatik hodisalar va qisqa matnlarni tarjima qila olish;
  

• 
  mavzuni tanishtirish, rivojlantirish va unga xulosa qilish orqali fikrlarni ketma-ket joylashtirish, tashkil etish va taqdim eta olish;
  
• 
  tugallanmagan gaplarni o‘rganilgan grammatik hodisalar yoki mazmunan mos so‘zlar bilan to‘ldira olish va ularni yakunlay olish;
  
• 
  qisqa tasviriy xarakterdagi matnlarni yoza olish;
  
• 
  olingan ma’lumotlar asosida qisqa hisobotlar yoza olish;
  
• 
  yangi kontekstlarda grammatikaning asosiy elementlarini ishlatib, to‘g‘ri so‘z tartibini qo‘llay olish.
  

• 
  xulosa qilish orqali fikrlarni ketma-ket joylashtirish malakasini egallay olish;
  
• 
  ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplar yoza olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisa yoki namunalar asosida gaplar yoza olish;
  
• 
  ko‘rsatma, yo‘llanma va takliflar yoza olish;
  
• 
  namunalar asosida dialoglar tuza olish;
  
• 
  tili o‘rganilayotgan mamlakatda qabul qilingan nutqiy etiket formulalaridan foydalanib, istaklar bildira olish;
  
• 
  o‘rganilgan grammatik hodisalar va qisqa matnlarni tarjima qilish;
  

• 
  har xil fikrlar ifoda etilgan turli tipdagi nutqni tinglab tushuna olish;
  
• 
  multimediya, audio-video lavhalar asosiy mazmunini tushunish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tinglab tushuna olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish uchun tinglab tushunish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun tinglab tushunish.
  

• 
  telefondagi suhbatdoshinini tinglab tushunish;
  
• 
  matnni batafsil ma’lumot olish uchun tinglab tushunish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun tinglash.
  

• 
  tanish va tarkibida qisman notanish bo‘lgan materiallarni tinglash, turli muomalalar hamda his-hayajonli gaplarni tushunish;
  
• 
  telefondagi suhbatni tushunish va savollarga javob berib, muloqotda ishtirok eta olish;
  
• 
  qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  ommaviy axborot vositalarida berilgan matnlarni gapirib bera olish;
  
• 
  turli holat, guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish;
  
• 
  mavzu bo‘yicha bahslarda, taqdimotlarda ijobiy yoki salbiy mazmundagi shaxsiy fikrlarini erkin bayon etish.
  

• 
  oldindan tayyorlanmagan mavzular bo‘yicha suhbat qila olish (m-n.: maktabga tashrif buyuruvchilar bilan suhbat qura olish);
  
• 
  talaffuz va ohang me’yorlariga rioya etgan xolda gapira olish;
  
• 
  audio-video tasma, CD, multimediya, fonogramma, ovozli film lavhalari orqali eshitgan matnlar asosiy mazmunini hikoya qilib bera olish.
  

• 
  o‘qish, turli vazifalarga ko‘ra dialogik va monologik nutqlarda ishtirok eta olish;
  
• 
  audio-video tasma, CD, multimediya, fonogramma, ovozli film lavhalari orqali eshitilgan matnlarni asosiy mazmuni bo‘yicha o‘z fikrini bildirish malakasiga ega bo‘lish;
  
• 
  guruh va juftliklarda kommunikativ vazifalarni bajarishda fikrlar almasha olish malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  0,5 bet, 20-30 foizgacha o‘rganilmagan so‘zlarni o‘z ichiga olgan matnlarning asosiy mazmunini o‘qib tushuna olish;
  
• 
  matnni umumiy ma’lumot olish uchun o‘qiy olish;
  
• 
  matnning asosiy g‘oyasini (mazmunini) tushunib o‘qish;
  
• 
  ma’lumotlarni tekshirib ko‘rish uchun matnni o‘qiy olish;
  

• 
  10 daqiqada 350 so‘zdan iborat matnni o‘qiy olish;
  
• 
  notanish mavzudagi matnlarni o‘qiy olish;
  
• 
  matndan batafsil ma’lumot olish uchun o‘qish;
  
• 
  video tasma, CD, multimediya film lavhalaridagi matnni o‘qiy olish;
  
• 
  o‘qish orqali leksik va grammatik materiallarni takrorlash hamda ularni nutqda qo‘llay olish.
  

• 
  matnlarni o‘qiy olish;
  
• 
  ommaviy axborot vositalarida berilgan matnlarni o‘qiy olish;
  
• 
  notanish mavzudagi matnlarni tushunib o‘qiy olish;
  
• 
  kerakli, qiziqtiruvchi ma’lumotni matndan ajratib olish malakasiga ega bo‘lish.
  

• 
  o‘qilgan yoki eshitilgan matndan gapirib berish uchun reja yoki tezis yoza olish;
  
• 
  tuzilgan reja yoki tezislarning mazmunini yoritib bera olish;
  
• 
  xat (norasmiy), e-mail, eslatma, xabar, hisobot, maqola va kundaliklarni yozishning usul va shakllarini to‘g‘ri qo‘llay olish;
  
• 
  o‘tilgan va erkin mavzular asosida diktant, insho yoza olish;
  
• 
  xorijiy tildan ona tiliga, ona tilidan xorijiy tilga 100-120 so‘zli o‘rta qiyinlikdagi matnlarni yozma ravishda tarjima qila olish.
  

• 
  tinish belgilari va til qurilmalaridan to‘g‘ri foydalangan holda fikrlarni aniq va to‘g‘ri yozma ravishda ifoda eta olish;
  

• 
  xat (norasmiy), e-mail, eslatma, xabar, hisobot, maqola va kundaliklarni yozishning usul va shakllarini to‘g‘ri qo‘llay olish ko‘nikmasiga ega bo‘lish.
  

• 
  5-8 sinflar davomida o‘rganilgan yozuv texnikasini yanada rivojlantirish malakasiga ega bo‘lish;
  
• 
  o‘zgalarning fikrlarini taqqoslash va ularning fikrlaridan xulosalar chiqarib, o‘z fikrini yoza olish;
  
• 
  o‘tilgan va erkin mavzular asosida diktant, insho yoza olish;
  
• 
  yozilgan ishni tekshirish, yo‘l qo‘yilgan xatolarni to‘g‘rilab qaytadan yoza olish;
  
• 
  berilgan to‘liq matnning mazmunini qisqacha yozish yoki yozib olingan qisqa ma’lumotni to‘liq yozma holda yorita olish.
  

Ingliz tilini o‘qitishning maqsadlari jamiyat va davlat manfaatlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi, o‘quv dasturi jamiyat va davlat manfaatlari va talablariga mos kelmog‘i hamda javob bermog‘i lozim.

Mustaqil Respublikamizning jahon hamjamiyatida tutgan o‘rni tobora o‘sib, xalqaro aloqalar, savdo-sotiq, turizm va mamlakatlar o‘rtasidagi madaniy hamda iqtisodiy aloqalar rivojlanib, mustahkamlanib borayotgan bir paytda uning kelajagini yaratuvchi yoshlarga xorijiy tillarni puxta o‘rgatish va xorijliklar bilan muloqot davomida o‘ziga taalluqli masalalarni erkin muhokama qila olish, umuman og‘zaki yoki yozma shaklda muloqot qilishni o‘rgatish hozirgi kunning eng muhim vazifalaridan biridir.

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-9 sinflarida ingliz tilini o‘qitish ikki bosqichga bo‘linadi:

Tarjima muhim ko‘nikma bo‘lib, muntazam ravishda shakllantirib borilishi kerak.

• 
  ingliz tilida gaplashadigan mamlakatlarning nomlarini;
  
• 
  ingliz tilida sevib kuylanadigan qo‘shiq va she’rlarni;
  
• 
  ingliz tilida salomlashish, tanishish, tanishtirish, xayrlashish, minnatdorchilik bildirish, kechirim so‘rash, iltimos qilish va hol-ahvol so‘rashda qo‘llaniladigan kommunikativ iboralarni;
  
• 
  ingliz tilida so‘zlashadigan mamlakatlarning uy va yovvoyi hayvonlarini;
  
• 
  ingliz tilida so‘zlashadigan mamlakatlarda qo‘llaniladigan ismlarni;
  
• 
  ingliz tilida o‘quv qurollari va o‘quv predmetlarining nomlarini.
  

Fonetik materiallar

• 
  alfavit;
  
• 
  unli va undosh tovushlarni nutq jarayonida farqlash va ularni talaffuz qilish;
  
• 
  unli tovushlarning qisqa va cho‘ziq talaffuz qilinishi;
  
• 
  undoshlarning jarangli va jarangsizligi;
  
• 
  yordamchi so‘zlarning mustaqil so‘zlar bilan qo‘shilib o‘qilishi;
  
• 
  darak, so‘roq va undov gaplarda ohang;
  
• 
  so‘zlarda urg‘u;
  
• 
  gaplarning ma’noli guruhlarga to‘g‘ri bo‘linishi;
  
• 
  orfoepiyaning asosiy qoidalari;
  
• 
  diftong va triftonglar.
  

6 - sinf

• 
  ingliz tilida so‘zlashadigan mamlakatlarning milliy taomlari va salqin ichimliklarning nomlarini, ovqatlanish va ovqatlanishda qo‘llaniladigan iboralarni;
  
• 
  meva va sabzavotlarning nomlarini;
  
• 
  ba’zi bir milliy ovqatlarni pishirish usullarini;
  
• 
  taomlarni tanlash va ularga pul to‘lashda qo‘llaniladigan iboralarni qo‘llay olish;
  
• 
  ingliz tilida so‘zlashadigan mamlakatlarning poytaxtining nomi va u haqidagi asosiy ma’lumotlarni;
  
• 
  O‘zbekiston, Buyuk Britaniya va AQShning yer maydoni va aholisi haqidagi qisqacha ma’lumotni;
  
• 
  tabiatini;
  
• 
  yaqin qarindoshi yoki do‘stini tug‘ilgan kuni bilan tabriklashni;
  
• 
  maktabda o‘qitiladigan o‘quv fanlari nomlarini.