azizullo ppt

Mavzu: Tezlik datchiklari

Reja:

• Datchik
• Burchak tezligi datchigi

Farg’ona Politexnika Instituti

• Farg’ona Politexnika Instituti
• Mexanika-mashinasozlik fakulteti 37-20 M va R guruh talabasi Ma’rufjonov Azizulloning Mexatron modular va ularni konstruksiyasi fanidan

Mustaqil ishi

Datchik (ruscha), birlamchi oʻzgartirgich — oʻlchanayotgan fizik kattalik (bosim, temperatura, elektr kuchlanish, siljish va b.)ni uzatish, unga ishlov berish va qayd qilish uchun signal (odatda, elektr signal)ga aylantirib beradigan vosita. Oʻlchash, signal yoki rostlash qurilmalari tizimining muhim qismi; sezgir elementi tekshirilayotgan miqdorlar (bosim, temperatura, tezlik, yorugʻlik kuchi, elektr toki, kuchlanish va b.) taʼsirini sezadi. Ishi elektr qarshiligi, sigʻim, induktivlikka, shuningdek, nazorat qilinadigan mexanik, akustik, issiqlik, elektr, optik, magnit kattaliklar taʼsir etganda elektr yurituvchi kuch (e. yu. k.) hosil boʻlishiga asoslangan D.lar (sigim datchigi, induktiv D., induksion D. va h. k.) keng tarqalgan. Elektr zanjirlarida kontaktlarning ulanib-uzilishiga asoslangan D.lar (kontakt datchigi) va elektr mashina D.lari ham bor. Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish va ilmiy tadqiqot ishlarining amaliy kis-mini bajarishda ishlatiladi. D. avtomatika va telemexanika qurilmalarining muhim qismi hisoblanadi.

Datchik (ruscha), birlamchi oʻzgartirgich — oʻlchanayotgan fizik kattalik (bosim, temperatura, elektr kuchlanish, siljish va b.)ni uzatish, unga ishlov berish va qayd qilish uchun signal (odatda, elektr signal)ga aylantirib beradigan vosita. Oʻlchash, signal yoki rostlash qurilmalari tizimining muhim qismi; sezgir elementi tekshirilayotgan miqdorlar (bosim, temperatura, tezlik, yorugʻlik kuchi, elektr toki, kuchlanish va b.) taʼsirini sezadi. Ishi elektr qarshiligi, sigʻim, induktivlikka, shuningdek, nazorat qilinadigan mexanik, akustik, issiqlik, elektr, optik, magnit kattaliklar taʼsir etganda elektr yurituvchi kuch (e. yu. k.) hosil boʻlishiga asoslangan D.lar (sigim datchigi, induktiv D., induksion D. va h. k.) keng tarqalgan. Elektr zanjirlarida kontaktlarning ulanib-uzilishiga asoslangan D.lar (kontakt datchigi) va elektr mashina D.lari ham bor. Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish va ilmiy tadqiqot ishlarining amaliy kis-mini bajarishda ishlatiladi. D. avtomatika va telemexanika qurilmalarining muhim qismi hisoblanadi.

• Tezlik datchiklari, tezlikni aniqlash va o'lchash uchun ishlatiladigan elektronik vositalardir. Bular, hujayrali datchiklar yoki infratexnologiyalardan foydalanib tezlikni o'lchash uchun ishlatiladi.

• Tezlik datchiklari turli sohalarda foydalaniladi, masalan:
• 1. Transport sohasi: Tezlik datchiklari avtomobillar, poyezdlar, samolyotlar va boshqa transport vositalaridagi tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar tezlikning aniq o'lchamini olish uchun tezlikni o'lchab beradigan usullardan foydalanadi.
• 2. Sog'liqni saqlash sohasi: Tezlik datchiklari sog'liqni saqlash sohasida ham foydalaniladi. Masalan, pulsimetr tezlik datchigi, odamning yurish tezligini va qonning tezligini o'lchaydi. Bu datchiklar tibbiy sohalarda pulsining va qon tezligining normal miqdorini aniqlashga yordam beradi.

• 3. Sanoat sohasi: Tezlik datchiklari sanoat sohasida tezlikni o'lchash va boshqa jarayonlarni boshqarish uchun ishlatiladi. Masalan, tezlik datchiklari mashinani ish tezligini, tezlikni va boshqa parametrlarni boshqarish uchun foydalaniladi.
• 4. Sport sohasi: Tezlik datchiklari sport sohasida ham keng qo'llaniladi. Misol uchun, futbol, basketbol yoki tenis rejalarida top tezligini o'lchash uchun tezlik datchiklari ishlatiladi.

• Tezlik datchiklari ko'plab turdagi tezlikni o'lchash usullariga ega bo'lishi mumkin, masalan, radarlar, lazerli datchiklar, GPS, akustik datchiklar va boshqa turlari mavjud.
• Tezlik datchiklari, tezlikni aniq o'lchash uchun juda foydali bo'lgan texnologiyalardan biridir. Ular avtomatlashtirish, boshqarish va monitoring sohalarida keng qo'llaniladi.

• Tezlik datchiklari, tezlikni aniqlash va o'lchash uchun turli texnologiyalardan foydalanadigan vositalardir. Bu datchiklar, bir nechta sohalarda foydalaniladi va ulardan turli maqsadlarga erishish mumkin. Quyidagi tezlik datchiklari turida ko'proq ma'lumotlar keltirilgan:
• 1. Radarlar: Radarlar radio tezligi ilovasini ishlatib, yashirin vaqtli sinovlar tuzilishida tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Radarlar avtomobillar, avialiniyalarda, havo radarlarida va hujumiy tizimlarda ishlatiladi.
• 2. GPS (Global Positioning System): GPS tezlik datchiklari, global navigatsiya tizimi orqali o'rtacha tezlikni aniqlash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar, navigatsiyali vositalarda, sport rejalarida, turistik qo'llanmalarda va logistika tizimlarida foydalaniladi.

• 3. Lazerli datchiklar: Lazerli tezlik datchiklari, lazer nurining yorqinlikning o'zgarishini o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar avtomobillarda tezlikni aniqlash uchun, o'zgaruvchan tezlik belgilari va sport rejalarida foydalaniladi.
• 4. Ultrasonik datchiklar: Ultrasonik tezlik datchiklari, ultrasonik talqinlarni yuborib qaytib kelib o'zgarishni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar masofa o'lchashda, robotika sohasida va mahsulotlarini to'ldirish tizimlarida foydalaniladi.

• 5. Akustik datchiklar: Akustik tezlik datchiklari, tizma yoki ob'ektlar bilan aloqador shovqinlarni qaytib kelib o'zgarishni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar suv maydonida tezlikni o'lchashda, o'rtacha tezlikni aniqlashda va tibbiy sohada foydalaniladi.
• 6. Hujayrali datchiklar: Hujayrali tezlik datchiklari, biror ob'ektning hujayrasi orqali tezlikni o'lchash uchun ishlatiladi. Bu datchiklar avtomobillarda, robotika sohasida va sport rejalarida foydalaniladi.
• Tezlik datchiklari jismoniy monitoringda, transport sohasida, sanoat sohasida, tibbiyotda, sport rejalarida va boshqa sohalarda keng qo'llaniladi. Ulardan foydalanish orqali tezlikni aniq o'lchash, xavfsizlikni ta'minlash va jarayonlarni boshqarish imkonini beradi.