118
2.3.2-rasm. Mintakaviy tarmoq tuzilishi
Global tarmoqlar - o‘ziga butun dunyo kompyuterlarini, abonentlarini, lokal
va mintaqaviy tarmoqlarini telekommunikatsiya (kabelli, simsiz, sun’iy yo‘ldosh)
aloqalari tarmog‘i orqali bog‘lagan yirik tarmoq.
Axborot muhitida tezlik tushunchasi, birliklari va axborot kanallari
sig‘imi. Ma’lum vaqt oralig‘ida aloqa muhitlari orqali uzatiladigan axborot hajmi -
uning uzatilish tezligini belgilaydi.
Hap qanday harakatlanuvchi jism va modda
uchun tezlik tushunchasi va
uning o‘lchov birliklari mavjud bo‘lganidek, axborotning ham uzatish tezligi
hamda o‘lchov birliklari mavjuddir, bular:
Bit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan bitlar soni;
Kbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti
orqali uzatiladigan minglab
yaxlitlangan bitlar soni;
Mbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan millionlab
yaxlitlangan bitlar soni;
Gbit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali
uzatiladigan milliardlab
yaxlitlangan bitlar soni.
Axborot kanallarining sig‘imi ular orqali ma’lum vaqt oralig‘ida uzatiladigan
axborot hajmi bilan belgilanadi. Bu o‘z navbatida axborot kanallarining o‘tkazish
qobiliyatini anglatadi. Undan tashqari axborotlarni uzatish rejimlarini ham ko’rib
Минтақавий филиал
Асосий офис
Минтақавий филиал
119
chikishimiz lozim. Buning uch xil rejimi mavjud:
Simplek;
Yarimdupleks;
Dupleks:
1. Simpleks (Simples). Bu rejimda ma’lumotlar faqat bir tomonlama va bir
yo‘nalishda uzatiladi.
2. Yarimdupleks (
Half-duplex). Bu rejimda ma’lumotlar ikki yo‘nalish
bo‘yicha faqat bir tomonlama uzatiladi. Demak, bunda ma’lumotlarni
uzatish va
qabul qilib olish mumkin. Buning uchun ikkita sim kerak buladi.Bittasi jo‘natish
uchun, ikkinchisi qabul qilishi uchun.
3. To‘liq dupleks (
Full-duplex). YArimdupleks rejimda xar gal
ma’lumotlar yuborilayotganda tizimni ushbu yo‘nalish bo‘yicha qayta bog‘lanishi
talab qilinadi. To‘liq dupleks rejimida esa bir vaqtning o‘zida ikki tomonlama xam
axborotni uzatish va qabul qilish imkoniyati mavjud.
