19
Uning vegatativ qo’tbida bitta teshikchasi bo’lib, ular keyinchalik yo’qolib
ketadi va koloniya shar shaklida bo’lib qoladi. Blastomerlar esa koloniyaning
individlariga aylanadi. Bu volvoksning jinssiz ko’payishidir.
Biz yuqorida bayon qilgan urug’anmasdan bo’lib o’tadigan jinsiy
ko’payishni partenogenez deb ham atash mumkin (partenogonidiyalar
degan nom
ham shundan kelib chiqqan).
Volvokslar orasida ikki jinsli (
V.globator) va ayrim jinsli (
V.aureus) turlari
uchraydi. Jinsiy ko’payishda (
V.aureus) urg’ochi koloniyada makrogonidiyalar
rivojlanib makrogametalar paydo bo’ladi, erkak koloniyadagi mikrogonidiyalarda
esa mikrogametalar hosil bo’ladi. Makrogametalar koloniyaning markaziy qismiga
cho’kadi. Makrogametalar
esa tashqi muhitga chiqib, suvda suzib yuradi va oxiri
boshqa koloniyaga kirib makrogameta bilan ko’shiladi. Natijada hosil bo’lgan
zigota qalin po’st bilan uralib qishlab qoladi va bahorda u rivojlanib,
yangi
koloniyani hosil qiladi.
Ish tartibi.
1.Volvoks koloniyasi mavjud bo’lgan suv tomchisidan buyum shishasi
ustiga tomizing. Keyin uning ustini mum yoki plastilindan iborat oyoqchali
qoplagich oynacha bilan yoping. Bunday vaqtincha
preparatlarda volvoks
koloniyasi shaklining harakatini va «ona» koloniya ichidagi «qiz» koloniyalarni
kuzatish mumkin.
2. Volvoks koloniyasini tashqil qilgan individlarni o’rganish uchun buyum
oynasidagi volvoks bor bo’lgan suv tomchisi ustiga qoplag’ich
oyna yopiladi,
uning ostidagi ortiqcha suv filtr qog’ozga shimdiriladi, natijada volvoks koloniyasi
yoriladi. Bunday preparatlardagi koloniya individlarini mikroskopning katta
ob’ektivida kuzatish mumkin.
3. Volvoks koloniyasining tuzilishini va koloniyani tashqil qiluvchi
individlarning rasmini chizing.
