Abdullayev Abdulaziz Tekshirdi




Download 492,73 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana24.12.2023
Hajmi492,73 Kb.
#127807
  1   2   3   4


O’zbekiston Respublikasi axborot texnologiyalari va 
kommunikatsiyalari rivojlantirish vazirligi Muhammad 
Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari 
unversiteti 
 
 
 
BajardiAbdullayev Abdulaziz 
TekshirdiParpiyeva Malika 
Sotib olish tamoyillari fani 
4-Mustaqil ish 


B2B, B2G, C2A, C2G modellari 
B2B 
B2B ning rasmiy ta'rifiga ko'ra (inglizcha Business to Business, tom ma'noda 
biznes uchun biznes) yuridik shaxslarning o'zaro munosabatlarini belgilaydigan 
atamadir. Boshqacha qilib aytganda, agar bitta kompaniya boshqa 
kompaniyaga biror narsa sotsa, bu harakat ta'rifi bo'yicha B2B faoliyati 
doirasiga kiradi. 
B2B bozori - professional foydalanish uchun xaridlarni amalga oshiradigan 
iste'molchilar to'plami, shuningdek xaridorlar (ulgurji sotuvchilar) tovarlarni 
keyinchalik qayta sotish uchun xaridlarni amalga oshiradilar.B2B bozorida 
sotuvlar ishlab chiqarish korxonasining savdo bo'limi orqali yoki ulgurji savdo 
korxonasi orqali amalga oshiriladi. 
B2b-da mijozlar reklama orqali topilmaydi. Ishonchli va barqaror biznesni 
qurish uchun siz mahsulotingizga qiziqqan aniq kompaniyalarni izlashingiz va 
qaror qabul qiluvchilar bilan muzokaralar olib borishingiz kerak (hatto maxsus 
qisqartma - DMP ham mavjud). Bu holatda sovuq qo'ng'iroqlar juda mos 
kelmaydi. Ko'rgazmalar, texnik konferentsiyalar va boshqa ixtisoslashtirilgan 
tadbirlarda mijozlarni yanada samarali qidirish. Bu erda siz nafaqat 
kompaniyalarda qaror qabul qiladigan odamlar bilan muloqot qilishingiz, balki 
ma'lum bir sohadagi biznesning haqiqiy ehtiyojlarini tushunishingiz mumkin. 
Maslahatchilar sifatida yoki yirik kompaniyalarda tajribaga ega (va eng muhimi 
- aloqalari bilan) mutaxassislarni jalb qilish yaxshi samara beradi. 
Bu sizga xaridlar byudjeti uchun mas'ul bo'lgan xodimlar bilan bog'lanish 
va o'zaro munosabatlar haqida qaror qabul qilish imkonini beradi. Ayrim 
sohalarda (masalan, asbob-uskunalarni sotish) kataloglar, bukletlar va boshqa 
reklama materiallarini tarqatish samarali.
To'g'ridan-to'g'ri muzokaralarni ularga tayyorlanmasdan olib bo'lmaydi. 
Siz hamkorlik qilmoqchi bo'lgan kompaniyada qaror qabul qilish mexanizmini 
aniq tushunishingiz kerak.
Birinchi bitimlar tuzilgach, asosiy mijozlar aniqlana boshlaydi. Ularga eng 
qulay davlat rejimi berilishi kerak. Ushbu rejimning vositalari:
• 
Strategik muhim hamkorlar uchun chegirmalar shunchaki bir martalik 
narxlarni pasaytirish emas, balki keyingi xaridlarni rag‘batlantiradigan 
tizimdir. Misol uchun, sizdan xaridlar hajmining oshishi bilan ortib 


borayotgan xarajat foizi. Yoki eng kam marjinal mahsulotga shaxsiy 
chegirma. Yoki bepul yetkazib berish. Va boshqalar.
• 
Shaxsiy xizmat - agar siz unga alohida menejer ajratsangiz va har qanday 
so'rovlarga darhol javob berishni ta'minlasangiz (shu jumladan, o'zaro 
hamkorlikni avtomatlashtirish orqali) mijoz mamnun bo'ladi.
• 
Mijozlarni o'qitish - agar siz, masalan, asbob-uskunalarni yetkazib 
bersangiz, asosiy iste'molchilar uchun xodimlar uchun treninglar
seminarlar, vebinarlar, onlayn maslahatlar va boshqalarni tashkil 
qilishingiz mumkin. Bu sizga yanada ko'proq ishonch bag'ishlaydi.
• 
Brendli sovg'alar - mijozlar orasida o'z brendingizni targ'ib qiling va 
tasdiqlang. Siz hamma joyda bo'lishingizga imkon bering - ustaxonalarda
ofislarda, boshning ish 
stolida.⁸
B2B ga misol sifatida Uzavtomotors korxonasini olish mumkin
Ya'ni Asakadagi mashina zavodi aslida mashina ishlab chiqarmaydi. Zavod mashinaning 
faqatgina korpus qismini ishpab chiqaradi. Ehtiyot qisimlarni esa matordan tortib 
balonigacha import qiladi. Import mahsulaotlari va ularni aynan qayerdan import qilinishi 
hech qayerda keltirilmagan. 
Mubin Mirzayev 
Andijon
ga tashrifi vaqtida mahalliy avtomobil ehtiyot qismlari ishlab 
chiqaruvchilari bilan uchrashganida import qilinayotgan ehtiyot qismlardan ikki-uch 
barobar arzon turuvchi mahsulotlar mavjudligiga guvoh bo‘lgan. 
Biroq unga ko‘ra GM Uzbekistan mahalliy ishlab chiqaruvchilardan mahsulotlarni sotib 
olmayapti. Soliq qo‘mitasi mulozimi avtomobil zavodi hech kimga hisob bermasligini 
aytgan. 
"Zavod import qiladi. Biz imtiyozlar berdik, biroq u ichki bozordan ikki-uch barobar 
qimmatga import qilmoqda. Ertaga QQSni joriy etganimizdan so‘ng hujjat bo‘ladi, hisob-
faktura bo‘ladi. Unda barcha import narxlari ko‘rsatilgan bo‘ladi. Hozir hech qanday hujjat 
yo‘q: qayerdan, kimdan, qanchaga – hech kim tekshirmaydi. Chunki imtiyozlar bor. 
Soliqchiga bu kerak emas, chunki hatto tekshirgan taqdirda ham u „Soliqlarni to‘lamasam, 
bu menga nima uchun kerak?" deb javob beradi", – deya ta’kidlgan DSQ rahbari o‘rinbosari. 


Manba : https://m.aniq.uz/uz/yangiliklar/qozogistonda-yigilgan-ravon-uzautomotors-ni-
qutqara-oladimi 
B2G 
“Business to goverment” atamasi davlat organlari va muassasalariga tovarlar va 
xizmatlarni sotish bilan shugʻullanuvchi biznes. 
Bu holatda siz mahsulotingizni xalqqa emas davlatga sotasiz va bu ham oxirgi isteʼmolchi 
uchun biznesga oʻxshash. 
B2G ning eng mashhur turlari 
"Davlat uchun biznes" ning asosiy usuli davlat xaridlarida ishtirok etish bo'lgani uchun 
B2G turlari tanlov tartib-qoidalari bilan aniqlanadi: 
Davlat va shahar tashkilotlariga tovarlar va xizmatlarni sotish. Davlat xaridlari spektri juda 
keng-konsalting xizmatlaridan elita avtomobillariga, konferentsiyalarda qahva 
tanaffuslarini tashkil qilishdan maktab oziq-ovqat va dori-darmonlarga qadar. 
Davlat yoki kommunal mulkka ega bo'lgan binolar va er uchastkalarini ijaraga olish. Bu 
o'zaro manfaatli ish: davlat foydalanilmayotgan hududlar va hududlardan daromad oladi 
va tadbirkorlar ofislar va sanoat ob'ektlarini sotib olishga sarmoya kiritishlari shart emas 
(ijara ancha arzon). 
Xususiy-davlat hamkorligi-uy-joy kommunal xo'jaligi, yo'l qurilishi, ta'lim va boshqa 
yo'nalishlarda. Odatda davlat soliq va boshqa imtiyozlar, er uchastkalari va ish 
natijalaridan daromadning bir qismini olish imkoniyatini beradi. Biznes ijrochi bo'lib 
xizmat qiladi va kelajakda ob'ektdan foydalanish bo'yicha shartnomada belgilangan foyda 
ulushini oladi. 
Kontsessiya shartnomalari-davlat yoki kommunal mulkni modernizatsiya qilish va 
ta'mirlashga investitsiya kiritish sharti bilan biznes orqali ishlatish. Ko'pincha kontsessiya 
shartnomalari tarixiy binolarni tiklash uchun tuziladi, keyinchalik tadbirkorlar o'z 
bizneslari uchun foydalanadilar. Bundan tashqari, davlat kontsessiyachi kompaniyani 
ta'mirlash uchun energiya va kommunal xizmatlarni imtiyozga beradi va buning o'rniga 
iste'molchilardan pul yig'ish huquqiga ega bo'ladi. 
B2G ga misol sifatida qurulish kompaniyalarini olishimiz mumkin. 
Quyida bir nechta davlat va kompaniyalar o'rtasida 2022- yil tuzilgan shartnomalar: 

Download 492,73 Kb.
  1   2   3   4




Download 492,73 Kb.
Pdf ko'rish