Barqarorlik zaxirasi
Sistemalami loyihalashda ulaming barqarorligini biroz zaxira bilan ta’minlashga harakat qilish kerak, ya’ni parametrlaming biroz o‘zgarishi barqarorlikni yo‘qotishga olib kelmasligi kerak.
Shu maqsadda ARS ning barqarorlik bo'yicha zaxirasi (zapasi) tushunchasi qo‘llaniladi va bu tushuncha Naykvist kriteriysi asosida kiritiladi.
|
J
-1 am/
|
Wp(jco)
|
|
0 +
|
(Ы/Ус>0
|
|
|
|
5.10-rasm.
Barqarorlik zaxirasi WR(j
Faza bo‘yicha barqarorlik zapasi A
x radiusi birga teng va markazi koordinata boshida bo‘lgan aylananing (-1, jO) nuqtadan unga eng yaqin bo‘lgan Wp{ja)e) chastota godografi nuqtasi orasidagi yoyi bilan o‘lchanadi (5.10 - rasm). Birlik aylana va WP(ja>) chastota godografi orasidagi kesishuv chastotasi kesishish chastotasi (oc deyiladi; bu chastotada \Wt(jm) | = l. Faza bo‘yicha barqarorlik sistemadagi kechikish oshganda ham barqarorlikni saqlab qolish imkonini beradi.
Kuchaytirish (modul) bo‘yicha barqarorlik zaxirasi barqarorlik shartidan topilgan sistema kritik kuchaytirish koeffitsiyentini ko‘rib
*Ц®)> «К»)
5.11-rasm.
P — kkrIMy
(5.24)
WAja.) I’
Naykvist kriteriysiga ko‘ra, bu nisbat wP(ja>) godograf haqiqiy sonlar o'qining manfiy qismida hosil qiluvchi OA kesmasiga teskari proporsional bo‘ladi,bu erda s - kesishish chastotasi. Kuchaytirish bo‘yicha 90
chiqilayotgan holdagi kuchaytirish koeffitsi- yentiga nisbatiga teng.
=X*
barqarorlik zaxirasi kuchaytirish koeffitsiyenti oshganda barqarorlikni saqlab qolishni ta’minlaydi.
Kuchaytirish (amplitude) bo'yicha barqarorlik zaxirasi logarifinik masshtablarda ko‘rsatish qulay:
A£(©) = 2Olg>0 = -20 lg | Wp(ja>„) |= -Ца>я) (5.25)
ДL kattaligi barqaror sistemalar uchun musbat va nobarqaror sistemalar uchun esa manfiy bo‘ladi.
Avtomatik rostlash sistemalarining barqarorlik bo‘yicha zapaslarini bilish nafaqat sistema barqarorligini parametrlar o‘zgarganda saqlab qolishga kafolat beradi, balki sistemadagi o‘tkinchi protsesslar xarakterini ham aniqlaydi. Agar AL>6 db, A.
30° bo‘lsa, sistema qoniqarli loyihalangan deyiladi.
| 