ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
160
jarayonini davom ettirish uchun foydalanuvchining faol ishtirokini talab
qilmaydi.
Ushbu dinamik autentifikatsiya usullari insonning xatti-harakatining
xususiyatlariga asoslanadi. Ular har qanday harakatni takrorlash jarayonida
insonning o'ziga xos xulq-atvori va ongsiz harakatlariga baho beradi.
Biometrik autentifikatsiya usullari: barmoq izlari, yuzni tanish, qo‘l
geometriyasi, ìrísí tanib olish, retinani identifikatsiyalash, ovozni aniqlash,
tugmalar bosish dinamikasi va qo‘lda yozilgan imzo.
Biometrika uzoq vaqtdan beri kelajakdagi autentifikatsiyaning maqsadi bo'lib
kelgan, bu biometrik autentifikatsiya bizning joriy autentifikatsiya va kirishni
nazorat qilishning boshqa vositalarini sezilarli darajada o’zgartirgan desak
mubolag’a bo’lmaydi. Biometrik tizimlar quyidagi tarzda ikki xil rejimda
ishlatilishi mumkin.
Tekshirish(1-1): shaxs oʻzi daʼvo qilgan shaxs ekanligini aniqlash. Tekshiruv
rejimida tizim olingan biometrik maʼlumotlarni maʼlumotlar bazasida saqlangan
shablon bilan solishtirib, shaxsini tasdiqlaydi.
Identifikatsiya (1-n) : shaxsning kimligini aniqlash. Identifikatsiya rejimida tizim
ma'lumotlar bazasidagi barcha foydalanuvchilarning shablonlarini moslik uchun
qidirish orqali shaxsni aniqlaydi.
Biometrik tizim birinchi navbatda shaxsdan biometrik ma'lumotlarni olish ,
so'ngra ma'lumotlardan xususiyatlar to'plamini ajratib olish va oxirida quyidagi
rasmda ko'rsatilganidek, ma'lumotlar bazasidagi shablon bilan xususiyatlar
to'plamini solishtirish orqali ishlaydi.
1-rasm. To’liq biometrik tizim.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
161
Biometrik usullar nima?
Biometrik ma'lumotlardan foydalanish yoki insonning o'ziga xos xususiyatlari
yuzlab yillar davomida u yoki bu shaklda mavjud bo'lib kelgan, xoh u odamning
jismoniy tavsifi bo'ladimi yoki yaqinda olingan fotosuratmi. Biometrik
autentifikatsiya usullari baholanadigan xususiyatlar turiga ko'ra tasniflanadi:
fiziologik atributlar yoki xatti-harakatlarning o'ziga xosligi.
Fiziologik biometrika
Fiziologik biometrik ma'lumotlar odamni inson tanasining bir qismi sifatida
olingan ma'lumotlarga ko'ra tasniflashga asoslanadi, masalan, barmoq izlari, yuz
yoki ko'z irisi.
Barmoq izini aniqlash
Bugungi kunga qadar eng mashhur biometrik, barmoq izini aniqlash, barmoqlar
va bosh barmoqlarning kaft tomonida, kaft va oyoq tagida joylashgan epidermal
ishqalanish teri tizmalari ko'payishi bo'lgan mayda-chuydalarga asoslangan
tasniflashning bir qator yondashuvlaridan foydalanishi mumkin. . Biz ulardan
autentifikatsiya qilish uchun foydalanishimiz mumkin, chunki quyidagi asosiy
tamoyillar mavjud.[2]
Barmoq izi inson hayoti davomida o'zgarishsiz qoladi.
Barmoq izlari ularni tizimli ravishda tasniflash imkonini beruvchi umumiy tizma
naqshlariga ega.
Barmoq izi individual xususiyatdir, chunki bir xil tog'ay belgilariga ega bo'lgan
ikkita barmoq hali topilmagan.
Barmoq izini aniqlash jismoniy biometrikaning bir turi hisoblanadi. Ushbu
autentifikatsiya usuli uchun ma'lumotlarni autentifikatsiya qilish uchun barmoq
izi skaneri ishlatiladi. Barmoq izini aniqlash darajalari
Biometrik dunyoda barmoq izi tafsilotlari uch xil darajaga bo'lingan:
Birinchi daraja : Birinchi bosqichda barmoq izini aniqlash dasturi chop etishning
o'ziga xos xususiyatlarini ta'kidlamasdan, barmoq izlari naqshlarini bir butun
sifatida tasvirlaydi.
Ikkinchi daraja : Barmoq izining kichik nuqtalari batafsilroq to'planadi, ulardan
noyob xususiyatlarning asosiy qismi olinadi.
Uchinchi daraja : Bu tizmalarning shakllari va tasvirlarini va ular bilan bog'liq
bo'lgan teshiklarni o'z ichiga oladi. Bu eng murakkab va batafsil daraja bo'lib,
odatda foydalanish holatlarida keng qo'llanilmaydi.[3]
Turli xil biometrik tizimlar bilan ham biz ularni uch xil usulda ishlaydigan uchta
turga bo'lishimiz mumkin: barmoq izini optik sensor yordamida raqamli kodga
aylantirish, chiziqli termal sensor yordamida konversiyani tejash va barmoq
|
