Axborot xavfsizligi va axborotni himoyalash fanidan
ma‟ruzalar matni
Mavzu № 1
Axborot tizimlarida axborot xavfsizligining asosiy tushunchalari. Axborot
xavfsizligi muammolari, ularning turlari va mohiyati. Keng tarqalgan
tahdidlar va ularning oqibatlari
(6 soat)
Reja:
1. Fanning dolzarbligi;
2. Asosiy tushunchalar;
3. Axborot xavfsizligining asosiy himoya obyektlari;
4. Axborot xavfsizligining asosiy muammolari;
5. Fanning vazifalari.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Kim David. Fundamentals of Information Systems Security. -USA, 2014. -
p.544.
2. Mark Stump. Information Security: principles and practice. -2
nd
ed. -USA,
2011. -p.608.
3. Акбаров Д.Е. Ахборот хавфсизлигини
таъминлашнинг криптографик
усуллари ва уларнинг қўлланилиши. -Т.: Ўзбекистон маркаси, 2009. -432 б.
4. Пардаев А.Х. ва бошқалар. Ахборот хавфсизлиги: муаммо ва ечимлар.
-Т.:Ёзувчи, 2004.
5. Мамаев М., Петренко С.. Технологии защиты информации в
интернете. -С/П:Питер, 2002. -844 с.
6. Соколов А.В., Степанюк О.М. Методы
информационной защиты
объектов и компьютерных сетей. -М.:Полигон-АСТ, 2000. -270 с.
7. Шнайер Б. Секреты и ложь: безопасность данных в цифровом мире. -
С/П: Питер, 2003. -368 с.
8. Под рук. Сонникова В.Г. Технические методы и средства защиты
информации. -М.: Полигон-АСТ, 2000. -314 с.
9. Ibragimov R.I., Tulaganova Z.X., Mamurova F.I., Boltayev A.X. «Axborot
xavfsizligi va axborotni himoyalash» fani bo’yicha laboratoriya ishlari to’plami. -
T.:
ToshTYMI, 2011. -55 b.
XXI asr insoniyat hayotiga axborot texnologiyalarining g‘oyatda rivojlanishi
va inson faoliyatining barcha sohalariga chuqur qo‘llanishi bilan kirib keldi.
Hozirgi kunda zamonaviy axborot texnologiyalarining to‘xtab
qolishi insoniyat
hayotida halokatli natijalarga olib kelishi mumkin. Axborot texnologiyalari
jamiyatning muhim ustunlaridan bo‘lsa, axborotning o‘zi
hozirgi kunning eng
bebaho mulkiga aylandi. Inson o‘zining qimmatli buyumlarini har doim avaylab
asragan, uni o‘g‘irlashlariga yoki buzishlariga yo‘l qo‘ymagan. Yuqorida aytilgan
fikrlar esa, axborot texnologiyalari va axborotni eng avaylab asrash lozim bo‘lgan
mulk ekanligini ko‘rsatib turibdi. Chunki, axborot texnologiyalari deganda nafaqat
axborotga avtomatlashtirilgan ravishda
ishlov berish tizimlari, balki ixtiyoriy
jarayonni amalga oshirishda axborot
asosida taroziga solingan, rejali ish tutish
bilan bog‘liq bo‘lgan har qanday tizim (hattoki, u qo‘l mehnatiga asoslangan bo‘lsa
ham) ko‘zda tutiladi. Shu sababli axborot va axborot
tizimlarining xavfsizligini
ta’minlash davr talabiga aylangan bugungi kunning dolzarb muammosidir.
Quyida o‘rganiladigan fan sizni aynan shu muammoni yechish yo‘llari va
vositalari bilan tanishtiradi va axborot xavfsizligi fani deb ataladi. Fan bilan
tanishishni birinchi navbatda asosiy tushunchalar va ularning ta’riflarini
keltirish
bilan boshlaylik:
