SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
1168
rivojlangan mamlakatlar singari o‘quvchilarni Web texnologiyalar asosida yaratilgan elektron
ta’lim resurslaridan foydalanib, amaliyotga masofali o‘qitishni joriy qilish bilan mustaqil
bilimlarini mustahkamlashga etarlicha e’tibor berilmayotganligi aniqlandi va bu muammo ushbu
tadqiqotga asos bo‘ldi.
Uzluksiz ta’lim tizimining o‘rta va o‘rta maxsus bosqichi ya’ni akademik litseylarda
“Informatika va axborot texnologiyalari” fanini o‘qitishning uzluksizligini ta’minlashning
mazmuni, maqsadi, vazifalari hamda o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalariga
qo‘yiladigan talablar quyidagilardan iborat [1],[3]:
TADQIQOT NATIJASI
- “Informatika va axborot texnologiyalari” fanini o‘rganish natijasida o‘quvchilar:
axborotning turlari,
ularni tasvirlash, saqlash, ishlov berish va uzatish yo‘llarini, axborotning
sifat ko‘rsatkichlari, jarayonlari, madaniyati, jamiyatni axborotlashtirishning huquqiy asoslari,
axborotlashgan jamiyatning moddiy va texnologik negizlari, jamiyatning axborot resurslari,
axborot xavfsizligi,
axboriy huquq va etika, o‘z kasbiy faoliyatda axborotning roli va
ahamiyatini, informatika va axborot texnologiyalarining axborotlashgan jamiyatdagi, xususan,
o‘z kasbiy sohasidagi o‘rni, roli va vazifalarini bilishi va ular haqida tushunchalarga ega
bo‘lishi;
- kompyuterni axborotga ishlov beruvchi vosita sifatidagi rolini, kompyuter dasturlari va
ularning axborotlarini qayta ishlash jaryonidagi o‘rnini, shaxsiy kompyuterlar tarkibi va
tasnifini, sistemali blok va uning tuzilmasini, kompyuterda ma’lumotlarni
tashkil etish va
saqlashni bilishlari;
- zamonaviy kompyuterning dasturiy ta’minoti va uning turlarini, drayverlar, utilitlar,
amaliy dasturiy ta’minot turlarini, zamonaviy dasturlash texnologiyasining uskunaviy
vositalarini tushunishi va ularni amalda qo‘llay olishi;
- tizimli dasturiy ta’minot va uning turlarini, operatsion tizim va uning qobig‘i
ostida
ishlovchi zamonaviy dasturlarni bilishi va ularni amalda qo‘llay olishi, yangi operatsion tizimlar
haqida ma’lumotlarga ega bo‘lishi, Windows operatsion tizimining yangi versiyalarida ishlay
olishi, Lunix-operatsion tizimi va uning imkoniyatlari, qo‘llanilish doirasi, xususiyatlari va
afzalliklari haqidagi bilimlarga ega bo‘lishi;
- ofis dasturi paketlari va uning tarkibini, zamonaviy matn protsessorlarining
imkoniyatlarini bilishi va ulardan foydalana olish malakalariga ega bo‘lishi, gipermurojaatlar,
rasmlar va murakkab jadvallar bilan ishlash qo‘nikmasi, zamonaviy jadval protsessorining
imkoniyatlari haqida bilimlarga ega bo‘lishi va ulardan foydalana olishi, taqdimot yaratishning
zamonaviy dasturiy ta’minoti haqida chuqurroq bilimga ega bo‘lishi va Power Point dasturida
murakkab harakatli
taqdimotlarni yarata olishi, o‘z kasbiy faoliyatda ofis dasturlaridan
foydalanish imkoniyatlari haqidagi bilim-ko‘nikmalarga ega bo‘lishi va ulardan foydalana
olishi;
- grafik ob’ektlar va ularni kompyuterda tasvirlash usullarini, kompyuter grafikasi va
uning turlarini, tasvirlarni grafik muharrir uskunalari (grafik, skaner, planshet) yordamida
kiritish va qayta ishlash yo‘llarini, rastrli va vektorli grafikaning dasturiy ta’minotini bilishi,
CorelDraw, Photoshop dasturlaridan birida ishlay olishi, ikki va uch o‘lchovli
grafika haqida
bilimga ega bo‘lishi va o‘z kasbiy faoliyatida grafik dasturlaridan foydalana olish ko‘nikma -
malakalariga ega bo‘lishi;
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
1169
- amaliy dasturlar va ularning turli kasbiy sohalarda qo‘llalanilishi, nashriyot tizimlari
haqida ma’lumotga ega bo‘lishi, o‘z kasbiy sohasidan kelib chiqqan holda turli sohalarda
qo‘llaniladigan dasturlar (PageMaker, 1S: Bugalteriya, BEM, muhandislik grafikasi dasturlari –
AvtoCad, MathCad va boshqa dasturlar) haqida ma’lumotga ega bo‘lishi va ulardan birida ishlay
olish malakalariga ega bo‘lishi;
- zamonaviy dasturlash tillari va ularning tasnifi, dasturlash tilining asosiy tushunchalari
va operatorlarini, ob’ektga mo‘ljallangan dasturlash haqida bilimga ega bo‘lishi, Delphi
dasturlash muhiti va uning ishchi
oynasi bilan ishlay olishi, komponentlar palitrasi va uning
bo‘limlari va ayrim komponentlarni qo‘llay olishi, Delphi dasturi strukturasi, loyiha va modullar
tuzishga oid masalalarni hal qilishni, Delphi da protsedura va funktsiyalar bilan ishlay olishi,
Delphi dasturlash muhitining grafik imkoniyatlariga oid dasturlar tuzish va ularni kompyuterga
kiritib tahlil qilish, o‘z kasbiy sohasiga oid uncha murakkab bo‘lmagan masalalarning dasturini
tuzish va kompyuterda natijasini ola bilish malakalariga ega bo‘lishi;
- Veb-dizayn va uning dasturiy ta’minoti, Flash texnologiyasi yordamida Veb-sahifa
yaratish va bezashni, Veb-sahifalarga rasmli, grafikli ma’lumotlarni turli usullarda joylashtirish
va bezash usullarini, Veb-sahifalarda formalar o‘rnatish usullarini, tovushli ma’lumotlarni
joylashtirishni, Veb-sahifalar orasida aloqalarni o‘rnatish imkoniyatlarini bilishlari va
amaliyotda qo‘llay olishlari;
- axborotni tashkil
qilish va qidirib topish, belgilab olingan axborotni tizimlashtirish,
umumlashtirish, tarkiblantirish va tushunarli shaklga keltirishni bilishi;
- kompyuterlardan foydalanishning asosiy qoidalari, ularga xizmat qiluvchi dasturlar va
ularni amaliyotda foydalana olishni bilishi;
-
kompyuter
viruslaridan
saqlanish
usullari,
antivirus
dastur
vositalarining
imkoniyatlaridan foydalana olishi;
- fayllarni arxivlash usullari va arxivator dasturlar bilan ishlashni bilishi;
- kasbiy sohasiga oid sodda masalalarning modellarini tuza olishi;
- multimediya texnologiyasi va telekommunikatsiya vositalarini bilishi va ulardan
foydalana olish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;
- shaxsiy elektron manzil (elektron pochta) ochish va u bilan ishlash, Internet tarmog‘ida
axborot izlash tizimlaridan foydalana olish malakalariga ega bo‘lish;
- Internet va lokal kompyuter tarmoqlaridan foydalana olish malakalariga ega bo‘lishlari
zarur.
1-jadval