57
Nazorat savollari:
1.
Bulut texnologiyasi tushunchasi ?
2.
Bulut texnologiyasining rivojlanishi
3.
O‘zbekistonda buluttexnologiyasining joriy etilishi
4.
Bulutli infrastruktura taqdim etadigan xizmatlar
5.
Bulutli hisoblash tushunchasi
6.
Bulutli hisoblash ta’riflari
7.
Jahon miqyosida bulutli hisoblash rivojlanishi
8.
MQIM larinig ish jarayonlari tahlili
9.
Bulutli hisoblashlar ekotizimi haqida tushuncha bering?
10.
Bulutli ekotizim tasniflanishi?
11.
bulutli ekotizimdagi qatnashchilarning o‘zaro taʻsirlashuvlari
12.
Bulutli piramida tushunchasi
13.
Bulutli texnologiyalardan foydalanishda afzalliklari
14.
Bulutli texnologiyalardan foydalanishda kamchiliklari
15.
Bulutli texnologiya xususiyatlari
16.
Bulut affealligi va kamchiligi
17.
Bulutli tizimlar tomonidan taqdim etilgan xizmatlar
18.
Bulut taqdim etgan xizmatlar imkoniyatlari
19.
Dropbox xizmatiga registratsiya qilish
20.
Dropbox xizmati veb-interfeysi tushuntirib bering
21.
Amazon web-services taqdim etiluvchi web xizmatlar
22.
Bulutli konfiguratsiya ushunchasi
23.
Maʻlumotlarga ishlov berish markazi resurslaridan foydalanishda apparat va
dasturiy taʻminotlarni tushunchasi
58
II BOB. BULUTLI TEXNOLOGIYALAR XIZMATLARINI TAQDIM
ETUVCHILAR
2.1. Bulutli infrastrukturani modellashtirish
Bulutli infrastrukturani modellashtirish. Imitatsion yondashuvlar
Murakkab tizimlarni o‘rganishda imitatsiya modellari keng qo‘llaniladi.
Imitatsiya modellari iqtisodiyotning turli sohalarida, aviatsiya, temir yo‘l transporti,
metallurgiya, neft qazib olish, kema qurish va boshqalarda qo‘llaniladi.
Imitatsiya - bu model dasturini hisoblash muhiti modeli doirasida amalga
oshirish uchun yondashuvdir. Imitatsiya jarayoni tizimning qolgan qismidan
abstraktlashgan maʻlum bir qismini modellashtirishga eʻtibor qaratishga imkon beradi.
Bunday yondashuv turli xil platformalar va eksperimental sharoitlarda keng ko‘lamli
takrorlanadigan natijalarga erishishga imkon beradi, bu esa o‘zgaruvchan sharoitlarda
taqsimlangan hisoblash tarmog‘i xatti-harakatlarini baholashga, va shu asosda,
oqimlarini boshqarish strategik vazifasini optimallashtirishga imkon beradi. Ushbu
yondashuvning asosiy ustunligi - bu tizimning moslashuvchanligi, chunki dastur va
hisoblash muhiti modellar bo‘lib, eksperimental sharoitlarni osongina o‘zgartirish
mumkin. Salbiy tomoni rivojlanayotgan dastur modellari va hisoblash muhiti juda
murakkabligidir. Imitatsiya vositalarining misollaridan GridSim , SimGrid , CloudSim
va boshqalar.
Imitatsiya modellarini ishlab chiqishda maxsus modellashtirish tillari va
foydalanuvchining grafik interfeysidan foydalanishga asoslangan dasturiy vositalar
qo‘llaniladi. Hozirgi vaqtda bozorda turli xil ixtisoslashtirilgan imitatsion
modellashtirish vositalari mavjud, masalan, GPSS World, Arena, Extend va boshqalar.
Imitatsion modellashtirishni yaratishning maxsus muhitlaridan tashqari uni
yaratishning C, C ++, Paskal, BASIC va boshqa universal dasturlash tillaridan
foydalanishga asoslangan usuli ham mavjud. Ushbu usulning afzalligi shundaki,
maxsus modellash vositalaridan tashqari umumiy maqsadli dasturlash tilining
imkoniyatlaridan foydalanish mumkin. Bundan tashqari, dasturlash tili modellash
59
vositasiga birlashtirilishi mumkin, masalan, AnyLogic Java dasturlash tilini
birlashtiradi. Ushbu tillar yordamida imitatsiya maqsadlari uchun funksiyalar va
protseduralarning (sinflarning) maxsus kutubxonalari ishlab chiqilgan.
Imitatsion modellarni amalga oshirishni ishlab chiqish uchun Paskal tilining
protseduralar va funksiyalar kutubxonalaridan foydalanish taklif etilgan. maqolalarda
Windows va UNIX kabi operatsion tizimlarda amalga oshirish uchun, S tili
funksiyalarining platformalararo kutubxonasi ko‘rib chiqilgan.
Oxirgi yillarda Internet tarmog‘idan foydalanishga yo‘naltirilgan va allaqachon
taqsimlangan hisoblash texnologiyalarining rivoji sifatida maʻlum bo‘lgan, bulutli
hisoblashlar deb ataladigan texnologiyaning rivojlanishi kirib keldi. hisobotda
imitatsion modellashtirish muhitining rivojlanish tendensiyalari, shuningdek, “bulutli”
hisoblash texnologiyalarida qo‘llaniladigan mavjud imitatsion modellashtirish amalga
oshirish amaliyotlari o‘rganilgan. Xususan, da GPSS-server deb nomlanuvchi GPSS
World-ning bir yoki bir nechta nusxasini uzoq serverda boshqarishi mumkin bo‘lgan
amaliyoti ko‘rib chiqilgan. Hamda servisga yo‘naltirilgan arxitekturaga asoslangan
modellashtirishning tizimli shinalar texnologiyasi taqdim etilgan. Perspektiv
yondashuv GPSS Cloud deb ataladigan “bulut” modelini yaratishning aniq meʻyoriga
asoslangan. Aslida, ko‘rib chiqilgan “bulutli” imitatsiya muhiti GPSS tiliga
yo‘naltirilgan.
“Bulut” imitatsiya muhitida maxsus modellash tillaridan foydalanishga
qo‘shimcha ravishda universal dasturlash tillarining xususiyatlari bilan tavsiflangan
Java tilidan foydalanish qulay. “Bulut” hisoblash uchun Java tilidan foydalanish bir
nechta afzalliklarga ega:
- Java tili, aslida, Internet uchun maxsus til bo‘lib, maxsus xavfsizlik modellariga
ega;
- Java tilidagi ilovalar server tarafidagi servlet ilovalarida ishlatilishi mumkin,
xuddi mijoz tomonida veb-brauzer-applet ilovalari (appletlardan foydalanish xuddi
AnyLogic muhitida imitatsion modellashtirishni amalga oshirganidek bajariladi)
60
ishlatilganidek; mobil qurilmalar uchun odatiy ish stoli ilovalari va ilovalar yaratish
ham mumkin;
- Java tili platformalar o‘rtasida bo‘lib, ilovalar Windows platformasida ham,
Linux operatsion tizimlarining turli muhitida ham ishlaydi.
Java tili ko‘p oqimli mexanizmlarni va obʻektga yo‘naltirilgan tillarning boshqa
zamonaviy xususiyatlarini (istisnolarni qayta ishlash, grafik kutubxonalar,
komponentlar modeli va x.k.) qo‘llab-quvvatlaydi.
Imitatsion modellashtirish uchun Java tilining sinflar kutubxonasini umumiy
ko‘rib chiqish. Java tilining sinflar kutubxonasi diskret vokealarni modellashtirishga
yo‘naltirilgan bo‘lib, obʻektga yo‘naltirilgan yondoshuvdan foydalanib, Paskalning
protsedura va funksiyalari [ hamda S tilining funksiyalari bilan bir xil algoritmlarni
amalga oshiradi. Kutubxona sinflarining asosiy usullari ko‘p jixatdan GPSS tili
operatorlariga o‘xshash. Kutubxonalar sinflari SIMJava nomli bitta to‘plamga
kiritilgan. Sinf kutubxonasidan foydalanish uchun JDK SE (Java Development Kit
Standard Edition) dasturiy to‘plamining kompyuterda 6 yoki undan yuqori versiyaga
o‘rnatilgan bo‘lishi kifoya. Qulaylik uchun siz integratsiyalashgan ishlab chiqish
muhitlaridan biridan foydalanish mumkin: Eclipse, NetBeans IDE va boshqalar.
Modeldagi asosiy obʻektlar quyidagi sinflar obʻektlari sifatida yaratilgan:
Queue — modelda navbatlar vazifasi uchun sinf;
Facility — bir kanalli qurilmalar vazifasi uchun sinf;
Storage — ko‘pkanalli qurilmalar vazifasi uchun sinf;
Histogram — gistogrammani taqdim qilish uchun sinf;
Transact — modelda dinamik obʻektlar tranzaksiyalari vazifasi uchun sinf;
Rand — tasodifiy miqdorli generatorlarni aniqlash uchun sinf;
Syst — “model” obʻektini yaratish uchun sinf, har qanday imitatsiya modeli
ushbu sinfning obʻektini yoki boshlang‘ich sinf obʻektini yaratishi kerak; sinf asosiy
tizim usullarini o‘z ichiga oladi va shuningdek, modelni ishlatish uchun alohida oqimni
61
qo‘llab-quvvatlaydi; sinf imitatsiya natijalarini ham faylga, ham oynaga yoki applet
tipidagi konteynerga chiqarish usullarni o‘z ichiga oladi.
Kutubxonada turli obʻektlarning ro‘yxatini tuzish uchun yordamchi sinflar ham
mavjud: ListF — birkanalli qurilmalar ro‘yxati; ListS — ko‘pkanalli qurilmalar
ro‘yxati; ListQ — navbatlar ro‘yxati; ListH — gistogrammalar ro‘yxati; ListT —
tranzaktlar ro‘yxati va yana bir kancha sinflar.
Bulutli hisoblash tizimlarini imitatsiyasilashga umumiy nazar.
Hozirgi kunda katta miqdorda taqsimlangan tizimlarning xatti-harakatlarini
o‘rganishga bag‘ishlangan ko‘plab tadqiqotlar olib borilmoqda va ushbu tadqiqotlar
uchun dasturiy taʻminot ishlab chiqilmoqda. Bunday dasturiy taʻminotlarning
misollaridan GridSim, SimGrid va CloudSim lar mavjud. Birinchi ikkita yechim grid
tizimlarini modellashtirishga qaratilgan bo‘lsa-da, CloudSim cloud computing
tizimlarini modellashti-rishga qaratilgan bir nechta platformalardandir.
Shuni taʻkidlash kerakki, grid tizimlarini modellashtirish muhiti juda katta bulutli
hisoblash tizimlarining modellarini yaratish uchun mos yechim hisoblanadi.
Biroq, virtualizatsiya ayrim bulutli tizimlarni bulutli resurslar, xizmatlar, ilovalar
yuklanishi va boshqalarni zaxiralash muhim rol o‘ynaydigan kichik test stansiyalarida
tarqatish imkonini beradi.
Shuning uchun, bulutli hisoblash tizimlarining batafsil modellari-ni yaratish,
bulut hisoblash tizimlarini modellashtirish uchun bevosita ishlab chiqilgan dasturlardan
foydalanish kerak.
Modellashtirish va imitatsiya qiluvchi platformalar
| 