|
Akusherlik va ginekologiya faniga kirish
|
| Sana | 02.11.2023 | | Hajmi | 21.1 Kb. | | #93266 |
Bog'liq Ginekologiya fani. AGROKIMYO STANSIYASI, Bulutli texnologiya Satbaeva, Bulutli texnologiya. Reymbergenov, 6-mavzu. Psixologiya nazariyasi va tarixi fanidan, word, info, Ariza, Sismondi, Prudon va Z. Rodbertus qarashlaridagi umumiylik, xususiylik., DIETARY FOODS THAT TREAT URINARY DISORDERS, 10 sinf informatika tayyor, 1-mustaqil ish, rul bowqarmasi, Atajonov Jumanazar, 15-mavzu Grafik organayzerlar. Reja Interfaol metodlar mohiyat
Akusherlik va ginekologiya faniga kirish.
AKUsherliK fani homiladorliK, tug’ruq, chilla davri haqidagi fan. AKUsherliK fani fransuzchada “tug’ruq” degan ma’noni anglatadi.
Butibbiyotdaayollar organizmidagi homiladorliK va tug’ruqdagifiziologiK, patologiK o’zgarishlarni ham da har xil Kasalliidarning oldini olish, davolash, shuningdeK homila va chaqaloqni himoya qilish muammolarini o’rgatuvchi fandir.
AKUsherliK fani - gineKologiya fanining bir qismi bo’lib, bu fan quyidagi qismlar: homiladorliK, tug’ruq hamda chilla davrining fiziologiK va patologiK o’zgarishlari, aKusherliKdagi operatsiya turlarini o’z ichiga oladi.
AKUsherliK fani anesteziologiya, xirurgiya, terapiya, umumiy gigiyena va sanitariya, ovqatlanish gigiyenasi, miKrobiologiya, virusologiya, sud tibbiyoti, teri Kasallklari bilan chambarchas bog’liqdir. AKUsherliK fanida yordamchi teKshirish usullari: bioKimyoviy, immunologiK, eleKtrofiziologiK, gormonal, ultratovush, sitologiK va statistiK usullaridan muntazam foydalaniladi.
Qadimda ayollar hech qanday yordamsiz tuqqanlar. Ko’pincha ularga oiladagi Katta yoshdagi ayollar yordamlashgan. Doya ayollar-KeKsa Kampirlar bo’lib, ular tug’ruq jarayonida o’z hayotiy malanalari bilan tug’uvchiga Ko’maKlashganlar. KeyinchaliK fan taraqqiyoti tufayli tug’ruqqa yordam sohalari vujudga Kelgan.
AKUsherliK fanining bir qancha KurtaKlari shaKllana boshladi. Gretsiyada qadimdan tibbiyotning otasi GippoKrat bo’lsa, uning onasi taniqli doya-Fanareta bo’lgan. GippoKratning ilmiy tadqiqotlari «GippoKrat to’plami»da ayollar jinsiga oid ma’lumotlar bor. Ular: «Tabiat va ayol», «Ayollar KasalliKlari», «BepushtliK» Kabi bo’limlardan iborat. Bu qarashlar ilgari nihoyatda oddiy bo’lgan. Birinchi yuzyilliKda Selsning ilmiy ishlari qadimgi Rim dajuda mashhur bo’lgan.
G’arbiy Yevropada aKusherliK taraqqiyot darajasiga Ko’tarilmagan, chunKi bu davrda tabiiy fanlarga Ko’p ahamiyat berilmagan.
Ayollarning sog’ligi yuzasidan O’rta Osiyodagi olimlaridan Abu BaKr Muhammad ibn ZaKariy ar-Roziy (Razes), Abu Ali al-Husayn ibn Abdulloh ibn Sino (Avisenna) va boshqa olimlar tomonidan yozib qoldirilgan qo’lyozmalar Ko’p yillar davomida sharq va g’arb shifoKorlari uchun dasturil amal sifatida xizmat qilgan.
X-XI asrlarda O’rta Osiyoda Ibn Sino ilmiy ishlari tibbiyotda tub burilish yasadi. Uning «Tib qonunlari» ensidopediK asarida aKusherÜK va ayollar Kasalligiga oid bo’limlar bor.
XIII asrdagi Salern universitetida ayollar anatomiyasi ular murdasida o’rganiladi. Anatomiya bilan shug’ullanuvchi Vezaliy, Fallopiy, Yevstaxiy xatti- haraKatlari bilan tibbiyot morfologiyasiga asos solindi. Natijada aKusherliKning yangi bosqichi vujudga Keldi. Ambruaz Pare ayollarga aicusherliK yordami Ko’rsatishnita’minlash uchun malaKali shifoKorlartayyorlashga, bepul aKusherÜK xizmati borasida jonbozÜK Ko’rsatdi.
Ayollarga nafaqat anusherliK yordami, aholiga umuman tibbiy yordam ham past darajada Ko’rsatilar edi. Ayollarga xavfli yo’llar bilan yordam Ko’rsatilib tug’dirilar edi. Masalan: tug’ayotgan ayol beliga oyoq tirab turib qornini siqishar edi, Ko’rpaga o’rab unda yum alatilar yoni majburan balandliKdan saKratishar yoKi ayol tug’ayotgan uydagi ham m a tugunlarni echishgan, ba’zan qora xo’roz so’yib qoni bilan emlashgan. 1890 yilda Toshicentda 100000 aholiga tibbiy ma'lumotga ega iKKita rus doyasi bo’lgan. Ayollar va bolalar o’limi yuqori bo’lgan, sanitariya holati nochor bo’lgani uchun tug’ishlar soni Ko’p bo’lsa-da ayollar va bolalar o’limi hollari ko’p uchrar edi. Ayollar tug’ayotganda esid-tusKi narsalar to’shalar yoKi sepilar edi, tug’ishdan so’ng ariq suvida cho’m iltirishar edi.
To’rt o’rinli dastlabid tug’ruqxona 1908 yilda ochilgan, u Toshicentdagi xayriya mablag’iga qurilgan. Bu tcambag’al ayollar uchun birinchi sovg’a bo’lgan. O’ttiz y il davomida bu yerda faqatgina 3210 tug’ruq bo’lgan. Hozir esa birgina tug’ruqxonada o’rta hisobda 330 tug’ruq ro’yxatga olinadi.
Birinchi aKusher-shifoKorlar Bredov, Nashenico, ProKofyeva, Grindius, MaslovsKaya, Mandelshtamm, Asfendiyarova bo’lishgan. Ayol shifoKorlarning xizmati juda Katta bo’lgan. Ular o’z jo ’shqin faoliyati bilan musulmon ayollarini tibbiyot sohasiga jalb qilganlar. Bu shifoKorlar o’k ad a ilmiy tibbiyotga birinchi bo’lib asos soldilar.
Ma’lumotlarga qaraganda Turdston o’lKasida 69 ta tug’adigan o’rin va 63 doya bo’lgan, ya’ni tug’ishda tibbiyot xizmati juda past saviyada bo’lgan. Asosiy aholi bu yordamdan butunlay mahrum edi. ShifoKorlarni tayyorlash uchün 1918 yili Toshicentda tibbiyot maictabi qurilgan. Bu maictab Kelajaicda Toshicent Davlat Tibbiyot Institutiga asos soldi. 1923 yili Ko’p xotinliK, yosh qizlarni turmushga berish Kabilarni man etish haqida farmon chiqarildi. 1927 yilda ToshKentda bu sohada ilmiy teKshirish instituti ochildi. OnaÜK va bolaiiKni muhofaza qilishda bu Katta voqea bo’lgan. 1936 yilda ko’p bolaliK onalarga davlat yordamini berish to’g’risida qaror chiqdi. AKusherliKdagi ilmiy ishlar 1941 yilda boshlanib, bu alohida faKultet ochilishiiga turtKi bo’ldi. Bu 1921 yilda Turdston Davlat Universiteti tibbiyot faKultetining ochilishi bilan bog’liq. AKusherÜK Kafedrasining birinchi rahbarlaridan biri dots. Xruchev, dots. A.M.NoviKov, prof. A.M. Tavildarov edilar.
1931 y ild a tibbiyot faKulteti m ustaqil tibbiyot institutiga aylanadi.
AKUsherliK Kafedrasiga R.A.ChertOK rahbarliK qiladi. 1936 yildan S.T. Xasnin, 1940 yildan esa A.A. Kogan Kafedraga boshchiliK qilgan. 1934 yilda Samarqandda prof. A.V.PolyaKOv aKusherliK Kafedrasini ochadi. 1940 yilda ToshTlning ¡KKinchi Kafedrasi tashKii topib, unga dots.
G.L.Vaynshteyn tayinlanadi. Shu paytda ilmiy tadqiqotlar asosan bepushtliKKa bag’ishlangan edi, KeyinchaliK homiladorliK toKsiKozlari o’rganiladi. Tug’ruqni og’riqsizlantirishga ham Keng o’rin beriladi, tug’ruqdagi qon Ketishlar, yosh turmush qurishning zarari Kabi m asalalar ham adabiyotlarda yoritiladi. Bunda yotqizib tug’dirishga ham ahamiyat beriladi. Ayniqsa anatomiK tor chanoqda Kesar Kesish usullari ishlab chiqiladi, Bunda ayol organizmining muhofaza Kuchini oshirishga Katta o’rin beriladi.
Keyingi davrlarda homilador va homila hamda chaqaloqlar o’limini Kamay tirishga doir ishlar davom ettiriladi. O ’pKa Kasalliidari o’rganildi. Brusellez Kasalligini aniqlash va unga qarshi Kurash Keng qamrovda ishlab chiqiladi.
EpidemiologiK gepatit, bo’qoq to’g’risida ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.
O’zbeKistonda ayollarda uchraydigan bepushtliK (A.A Shoroxova. va boshqalar), bachadonda qon va limfa aylanishi xususiyatlari (1944-1946) hamda bachadoning taraqqiy etishi Kabi muammolar to’g’risida ilmiy ishlar olib borilgan. RespubliKa GineKologiya fanining taraqqiyotiga Katta hissa qo’shgan olimlardan biri ToshKent tibbiyot instituti aKusherliK va gineKologiya Kafedrasining mudiri professor Abram Aronovich Kogan hisoblanadi (1897- 1982). A.A. Kogan tomonidan taKlif qilingan jinsiy a’zolarning faoliyati buzilishi natijasida Kuzatiladigan qon Ketishlar, bachadon o’smasi, bachadon naychalari faoliyatining buzilishidan yuzaga Kelgan bepushtliK, bachadon bo’yni Kasalligi, xorionepitelioma, tuxumdonlar olib tashlangandan so’ng yuzaga Kelgan KasalliKlarni o'rganishning taraqqiy etishi va ularni davolash, zaharli ximinatlar va ishlab chiqarishdagi vibratsiya, brusellyoz Kabilarning ayol organizmiga ta’sirini o’rganishga doir tadqiqotlar ham A.A.Kogan rahbarligi ostida olib borilgan. Bundan tashqari, m uallif tomonidan homiladorliKdan muhofaza qilishning yangi operativ turi ham yaratildi.
Samarqandda O’zbeKistonda birinchi aKusher-gineKologlardan bo’lgan aKademiK Islom Zohidovich ZoKirov rahbarligida tuxumdon va bachadon o’smalari muammosi hal etildi. Andijon tibbiyot institutida respubliKamizning ba’zi bir Kurortlaridagi balneologiK va fiziK omillarning ayollarning jinsiy a’zolari KasalliKlarining Kechishiga ta’siri prof. F.N. Gubaydullina tomonidan o’rganildi. Farg’ona vodiysida ayollarni sog’lomlashtirishda birinchi o’zbeK ayol aKusher-shifoKori Z.S. Xodjixanova faol xizmat qildi (1936-1971 yillar), aKusherliK-gineKologiya fani rivojlanishiga va Kadrlar tayyorlashga professor T.Q. M uhitdinova Katta hissa qo’shib Kelayapti.
Hozirgi davrda ayollar o’limi ichida birinchi o’rinni egallagan qon Ketish xavfiga alohida e’tibor berilmoqda. Bularga oid qator ilmiy asarlar chop etildi. 1979 yilda ToshKent Davlat Tibbiyot institutida subordinatorlar uchun aKusherliK va gineKologiya Kafedrasi tashKii etildi. Kafedrani taniqli olim,
X-XI asrlarda O ’rta Osiyoda Ibn Sino ilmiy ishlari tibbiyotda tub burilish yasadi. Uning «Tib qonunlari» ensiidopediK asarida aicusherliK va ayollar Kasalligiga oid bo’limlar bor.
XIII asrdagi Salern universitetida ayollar anatomiyasi ular murdasida o’rganiladi. Anatomiya bilan shug’ullanuvchi Vezaliy, Fallopiy, Yevstaxiy xatti- haraicatlari bilan tibbiyot morfologiyasiga asos solindi. Natijada aicusherliKning yangi bosqichi vujudga Keldi. Ambruaz Pare ayollarga aKusherliK yordami Ko’rsatishni ta’minlash uchun malaicali shifoKorlartayyorlashga, bepul aKusherliK xizmati borasida jonbozlin Ko’rsatdi.
Ayollarga nafaqat anusherliK yordami, aholiga umuman tibbiy yordam ham past darajada Ko’rsatilar edi. Ayollarga xavfli yo’llar bilan yordam Ko’rsatilib tug’dirilar edi. Masalan: tug’ayotgan ayol beliga oyoq tirab turib qornini siqishar edi, Ko’rpaga o’rab unda yumalatilar yoKi majburan balandliicdan saicratishar yoni ayol tug’ayotgan uydagi hamma tugunlarni echishgan, ba’zan qora xo’roz so’yib qoni bilan emlashgan. 1890 yilda ToshKentda 100000 aholiga tibbiy malumotga ega iKKita rus doyasi bo’lgan. Ayollar va bolalar o’limi yuqori bo’lgan, sanitariya holati nochor bo’lgani uchun tug’ishlar soni Ko’p bo’lsa-da ayollar va bolalar o’limi hollari Ko’p uchrar edi. Ayollar tu g ’ayotganda esKi-tusKi narsalar to’shalar yoKi sepilar edi, tug’ishdan so’ng ariq suvida cho’miltirishar edi.
To’rt o’rinli dastlabici tug’ruqxona 1908 yilda ochilgan, u Toshicentdagi xayriya mablag’iga qurilgan. Bu Kambag’al ayollar uchun birinchi sovg’a bo’lgan. O’ttiz yil davomida bu yerda faqatgina 3210 tug’ruq bo’lgan. Hozir esa birgina tug’ruqxonada o’rta hisobda 330 tug’ruq ro’yxatga olinadi.
Birinchi aKusher-shifoKorlar Bredov, NashenKo, ProKofyeva, Grindius, MaslovsKaya, Mandelshtamm, Asfendiyarova bo’lishgan. Ayol shifoKorlarning xizmati juda Katta bo’lgan. Ular o’z jo’shqin faoliyati bilan musulmon ayollarini tibbiyot sohasiga jalb qilganlar. Bu shifoKorlar o’lKada ilmiy tibbiyotga birinchi bo’lib asos soldilar.
Ma’lumotlarga qaraganda TurKiston o’lKasida 69 ta tug’adigan o’rin va 63 doya bo’lgan, ya’ni tug’ishda tibbiyot xizmati ju d a past saviyada bo’lgan. Asosiy aholi bu yordamdan butunlay mahrum edi. ShifoKorlarni tayyorlash uchun 1918 yili ToshKentda tibbiyot maKtabi qurilgan. Bu maKtab KelajaKda Toshicent Davlat Tibbiyot Institutiga asos soldi. 1923 yili Ko’p xotinliK, yosh qiziarni turm ushga berish Kabilarni man etish haqida farmon chiqarildi. 1927 yilda ToshKentda bu sohada ilmiy teKshirish instituti ochildi. OnaliK va bolaliKni muhofaza qilishda bu Katta voqea bo’lgan. 1936 yilda Ko’p bolaliK onalarga davlat yordamini berish to’g’risida qaror chiqdi. AKusherliKdagi ilmiy ishlar 1941 yilda boshlanib, bu alohida faKultet ochilishiiga turtKi bo’ldi. Bu 1921 yilda TurKiston Davlat Universiteti tibbiyot faKultetining ochilishi bilan bog’liq. AKusherliK Kafedrasining birinchi rahbarlaridan biri dots. Xruchev, dots. A.M.NoviKOv, prof. A.M. Tavildarov edilar.
1931 yilda tibbiyot faKulteti mustaqil tibbiyot institutiga aylanadi.
AKusherliK Kafedrasiga R.A.ChertOK rahbarliK qiladi. 1936 yildan S.T. Xasidn, 1940 yildan esa A.A. Kogan Kafedraga boshchiliK qilgan. 1934 yilda Samarqandda prof. A.V.PolyaKov aKusherliK Kafedrasini ochadi. 1940 yilda ToshTIning iKKinchi Kafedrasi tashKil topib, unga dots.
G.L.Vaynshteyn tayinlanadi. Shu paytda ilmiy tadqiqotlar asosan bepushtliKica bag’ishlangan edi, KeyinchaÜK homiladorÜK toKsinozlari o’rganiladi. Tug’ruqni og’riqsizlantirishga ham Keng o’rin beriladi, tug’ruqdagi qon Ketishlar, yosh turmush qurishning zarari Kabi masalalar ham adabiyotlarda yoritiladi. Bunda yotqizib tug’dirishga ham ahamiyat beriladi. Ayniqsa an atom in tor chanoqda Kesar Kesish usullari ishlab chiqiladi, Bunda ayol organizmining muhofaza Kuchini oshirishga Katta o’rin beriladi.
|
| |
