|
Albert Eynshteyn
|
| Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 6,1 Mb. | | #117558 |
Bog'liq 11-sinf 41-mavzu
Mavzu:
Maxsus nisbiylik nazariyasi asoslari.
Tezliklarning qo‘shishning relyativistik qonuni.
O‘qituvchi:
11-sinf
Fizika
Albert Eynshteyn 1879-yil 14-mart kuni Germaniyada tug‘ildi. U Germaniya, Shvetsariya va AQSH da yashadi. 1955-yil 18-aprelda AQSHning Nyu-Jersi shtatida vafot etdi. Eynshteynning 300 dan ortiq ilmiy ishlari mavjud. U maxsus nisbiylik nazariyasining asoschisidir. 1921-yil Albert Eynshteyn Nobel mukofotiga sazovar bo‘ldi. Ikkita bir-biriga nisbatan tezlik bilan harakatlanayotgan va inersial sanoq sistemalari berilgan bo‘lsin. , , , . , . , , Demak, Nyutonning ikkinchi qonuni bir inersial sanoq sistemasidan ikkinchisiga o‘tganida o‘z shaklini saqlaydi. Yorug‘lik tezligi Maksvell nazariyasiga asosan elektromagnit to‘lqinlarning tarqalish tezligi barcha inersial sanoq sistemalarida bir xil bo‘lib, yorug‘likning vakuumdagi tezligiga teng. Galileyning nisbiylik prinsipiga asosan tezlik bilan harakatlanayotgan sanoq sistеmasida yorug‘likning tezligi bo‘lishi kerak. Bunday qarama-qarshiliklarga 1905-yilda A.Eynshteyn barham berdi. Maxsus nisbiylik nazariyasi postulatlari 1. Yorug‘lik tezligining doimiylik tamoyili: Yorug‘likning vakuumdagi tezligi barcha inersial sanoq sistemalarida bir xil va doimiy bo‘lib, manbalarning hamda qayd qiluvchi asboblarning harakatiga bog‘liq emas. 2. Eynshteynning nisbiylik tamoyili: barcha fizik qonunlar va jarayonlar barcha inersial sanoq sistemalarida bir xilda sodir bo‘ladi. Demak, barcha fizika qonunlari hamma inersial sanoq sistemalarida bir xil shaklga (ko‘rinishga) ega. Nisbiylik nazariyasi klassik Nyuton mexanikasini rad etmaydi, balki uning qo‘llanilish chegarasini aniqlab beradi. Lorens almashtirishlari 1904-yilda yaratilgan.
sistemada nuqtasida vaqtning o‘tishi sekinlashadi. Uzunlikning relyativistik qisqarishi va sterjenning qo‘zg‘almas va harakatlanayotgan sanoq sistemasidagi uzunliklari. Shunday qilib, kuzatuvchiga nisbatan harakatlanayotgan jismning chiziqli o‘lchami qisqaradi. Bu relyativistik effekt Lorens uzunlik qisqarishi deb ataladi. Tezliklarning relyativistik qonuni Jismning sanoq sistemasiga nisbatan tezligi , sanoq sistemasiga nisbatan tezligi bo‘lsin. va u holda bo‘lsa, 132-bet 1-test Agar sterjenning tinch holatdagi uzunligi 1 m bo‘lsa, 0,6c tezlik bilan harakatlanayotgan sterjenning uzunligi nimaga teng? A) 80 cm; B) 84 cm; C) 89 cm; D) 90 cm. Formula: Formula:
Yechish:
Javob: A)
Berilgan:
Topish kerak:
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar 1. Mavzuni o‘qish va savollarga javob yozish.(128-bet) 2. 132-bet, 2, 3-testlarni yechish.
|
| |
