87
Yuritmani ulash mexanizmi asosiy qsimi hisoblanadi, berkituvchi
mexanizm surilma (zasholka,sobachka), kommutatsiya
apparatni ulangan
holatida ushlab turadi, va uzuvchi mexanizm, uzishida surilmani bo‗shatib
yuboradi.
Eng ko‗p ish amaldagi(действующее) kommutatsiya apparatlar
konstruksiyalarida yuritma bilan biriktirishda olib boriladi, chunki bu
operatsiyalarda xarakatlnuvchi kontaktlar, uzgich prujinalar qarshiliklari,
ishqalanib ishlovchi va xarakatlanuvchi kontaktlar
inersiya kuchlari uz
massasidan ortib ketadi, ajratuvchi prujinalar qarshiligi, xarakatlanvchi
qismlarida inersiya kuchi va sirpanish yuzaga keladi. Yuritma
mexanizmini QTga ulaganda,
bundan tashqari, bir-biridan itariluvchi
kontaktlar, elektr dinamik kuchni eingib utishi kerak.
Kommutatsiya apparatlar kontaktlarini yopishib qolmasligi uchun
ulash operatsiyasi tez bajarilishi kerak. Ulanish vaqti qancha kichik bo‗lsa,
APV to‗xtami shuncha kichik.
Yuritmani uzishda ishlashi, ushlab turuvchi mexanizimni ulangan
holatida surilmani ozod bo‗lishiga olib keladi. O‗z-o‗zidan uzilishi siqish
kuchlari yoki uzgich prujinasi cho‗zilishida sodir bo‗ladi.
Energiya
manbalariga bog‗liq ravishda, uzilish va ulanish, dastaklikli, prujinali,
yukli, elektr magnitli, pnevmatikli yuritmalar mavjud..
Dastakli yuritmalar kichik
quvvatli uzgichlar uchun, operatorni ulash
ishlarini bajarishga kuchi etarli bo‗lgan holatlarda qo‗llaniladi.
Avtomatik uzish yuritmaga kiritilgan rele yordamida bajarilishi
mumkin. ВНП-16, BHn-17 uzgichlarni ПРА-17 yuritmalari, yuklamani
uzgichlarni boshqarish uchun mljallangan. Yuritma, erkin ajralgich
(svobodnogo rassepleniya)mexanizmi bilan
jihozlangan va masofadan
uzish elektr magnitiga ega. Agar masofadan boshqarish ko‗zda tutilmagan
bo‗lsa, u holda elektr magnitsiz yuritma ПР-17 qo‗llaniladi.
Prujinali yuritma bilvosita ta‘sir qiluvchi yuritma hisoblanadi. Ulash
uchun, prujinada yitarli energiya quvvati g‗amlanadi, u qulda yoki elektr
motor orqali kichik kuch ta‘sirida buraladi(zavoditsya). Xar bir ulanishdan
keyin prujinani qayta burash(zavesti) zarur.
Odatda yuritma, prujinalarini burovchi, maxsus qushimcha elektr motor
bilan jihozlanadi, Bunday yuritma APVni bajarish imkonini yaratadi.
Prjinali yuritmalarni kamchiligi prujinani ezilib ulanishdagi xarakatini
oxirida tortish kuchi kamayib ketishi hisoblanadi. Bu kamchilikni bartaraf
qilish uchun, qushimcha prujinali yuritmalar maxovek bilan jihozlanadi, u
ulanish boshlanishida ortiqcha energiyani yutib va ulanish oxirida
g‗amlangan energiyani beradi. РРМ- 10 turdagiga
uxshash yuritmalar
ВМГ-10 va ВМП-10 uzgichlarda qo‗llaniladi. PP- 10 yuritmani asosiy
88
qsimlari qutiga kiritilgan spiral prujina hisoblanadi, va boqarish dastakning
yuzasi10. Prujinali elektr motor 4 quvvati 350 VA reduktor 5 orqali
xarakatladi. Reduktor 9 ni xarakati, old podshipniklarda erkin aylanuvchi
burash shesternachalarga 8 uzatilali.
Etakchi ushlab turgich(sobachka) g‗idirakcha 7 orqali boshqariladi
richagni tishi 1 esa spiral pujinani 9 buraydi. Yuritmaning ochib-yopuvchi
(zapornaya) mexanizmi prujinalarni bo‗ralgan tarang (zavednnom) holatda
ushlab turadi. Yuritma atomatik ishlashi uchun
tiqilib turgan tortgichni
bo‗shatish kerak, undan keyin bo‗rab tarag turgan spiralli prujina
energiyasi uzgich o‗qini ulanishga bo‗radi. Uzgichni masfadan va
avtomatik uzish, yuritmani pastki qismiga kiritib o‗rnatilgan rele
yordamida bajariladi, u erkin ajratgich(svobodnogo rassepleniya)
mexanimini uzish plankasi orqali ta‘sir qiladi. Yuritmada mexanik
AQUbajarilishiga ro‗xsat beradi. Yuritmani ulash mexanizimini uzishda
bo‗shagani sababli AQUni Bunday ishlashi uchun impuls byeriladi. Agar
QTga qayta ulanish sodir bo‗lsa, u holda
uzgich yana qayta uziladi, lekin
qayta AQU bajarilmaydi, chunki ulash prujina tortib buralishga
ulgurmaydi.
