FƏSİL 1. PİLOTSUZ UÇAN APARATLARIN TƏSNİFATI
Pilotsuz ucan apparatları bir neçə növ ilə fərqləndirirlər:
Pilotsuz İdarəolunmayan;
Pilotsuz avtomatik;
Pilotsuz məsafədən idarə olunan aparatlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
PUA-rı bir neçə parametrlərə bölünürüllər. Bunlar: çəki, vaxt, məsafə və ucalıq kimi qarşılıqlı əlaqəli parametrlərə bölünə bilər. Qurğuların növbəti siniflərini bölüşdürülər:
"Mikro" (şərtiti ad) 10 kiloqrama qədər, təxminən 1 saatın və uçuş hündürlüyü 1 km qədər;
"Mini" 50 kiloqrama qədər, bir neçə saat ərzində uçuş müddəti və 3-5 km-dək uçuş hündürlüyü;
“Orta” ("MIDI") və 1 000 kiloqrama qədər, uçuş müddəti 10-12 saat və 9- km-dək uçuş hündürlüyü;
“Ağır”, 20 km-dək uçuş hündürlüyü və 24 saat – ondanda artıq, uçuş müddəti.
Pilotsuz uçan aparatlar vasitəsi ilə həll olunan məsələlər
Pilotsuz Üçan Aparatlar geniş istifadə diapazonuna malikdirlər. Elmin oyrənilməsində və tətbiqi problemlər həəlindədə. Məsələn: geologiya, ekologiya, meteorologiya, zoologiya, kənd təsərrüfatı, iqlimin, minerallar, faydalı qazıntıların axtarışında, tədqiqatların aprılmasinda və sairə. Onlar quşların, məməlilərin miqrasiyalarına nəzarət edəcəklər. Balıq karvanların yerdəyişməsində, çaylarda buzu tapmaq və hava şəraitinin dəyişməsinə, aeroşəkillərə və filmə çəkilməyə, radar və şüa tədqiqi, səthin çoxspektral nəzarəti, 100 metrə qədər dərinliklərin oyrənilməsi.
Pilotsuz uçan aparatlar aşağıdakı sahələrdə istifadə olunur:
Kiçik obyektlərin müəyən edilməsi;
Hava hərəkətlərin idarəsi;
Uzaq və çətin ərazilərdə;
Təbii fəlakətlər və bədbəxt hadisələr zamanı;
Müvəqqəti aviasiya hava yollarında;
Dəniz naviqasiyasina nəzarət;
Gəmilərin axtarışı və tapılması;
Limanlarda bədbəxt hadisələrin qabağının alması;
Dəniz sərhədlərə nəzarət;
Balıqçılıq tənzimləmələrinə nəzarət;
Regional və regionlararasi telekommunikasiya şəbəkələrində;
Kommunikasiya sistemləri, mobil televiziya və radio yayımları daxil olmaqla;
Retranslasiya;
Naviqasiya sistemləri;
Yerin aerofotoşəkili və nəzarət səthi;
Aeroşəkil (Kartoqrafiya);
Yoxlama razılıq öhdəçiliklərinə ("açıq səmanın" rejiminə) uyğun;
Hidro-meteo şəraitinə nəzarət;
Nəzarət obyektlərə fəal saçmaq;
Ekoloji vəziyyətə nəzarət;
Radiasiyaya nəzarət etmək;
Kimyəvi nəzarət;
Qazın və neft kəmərlərinin şərtlərinə (vəziyyətlərinə) nəzarət etmək;
Seysmik ötürücülərin sorğusu;
Kənd təsərrüfat işlərin və geoloji tədqiqatin təminati;
Torpağın xüsusiyyətlərini müəyyən etmək;
Mineral araşdırma;
Yerin ust qatının zondlanması (100 m dərinədək);
Okeanoqrafiyada;
Buzların araşdırılması;
Dənizin həyəcanını izləmək;
Balığ karvanlarının axtarışı;
PUA-ın köməyi ilə indi həll edilən məsələlər üçün, onların bütün lazımi avadanlıqlarla təchiz olunmalarına ehtiyac var. Texniki təchizat baxımdan müasir PUA idarə olunan təyyarədən üstün olur. Əlbəttə, PUA-ının missiya müvəffəqiyyəti bütün bort sistemlərin hamar əməliyyatından asılıdır.
Niyə biz ən çox diqqətimizi bort nəzarət kompleksinə yönəldirik?
Çünki insan faktorlarından və idarəçilikdən missiyanın uğurlu olub-olmamasına gəlib çıxarır və bu factor həlledicidir.
|