|
AnnotasiYA
|
| bet | 1/27 | | Sana | 06.01.2024 | | Hajmi | 1,39 Mb. | | #131142 |
Bog'liq diploma 2474a QMS
ANNOTASİYA
“Pilotsuz uçan aparatlarda aviahorizontun işlənməsi” mövzusunda diplom layihəsi yerinə yetirilib. Diplom layihəsi qlobal naviqasiya sisteminin işləmə qaydasını, aviahorizontuniş prinsipini, o cumlədən giroskopların növlərini və onların pilotsuz uçan aparatlar üçün, keyfiyyətdə, ölcüdə, qidalanmada, dəqiqlikdə və diqər üstünlüklərin modelləşdirilməsi öyrənilməsinə həsr edilmişdir.
Mühərrikin işçi prosesinin parametrləri, pilotsuz uçan aparatlarında aviahorizontların hesabatı aparılmışdır.
Bu işdə təklif edilən tədbirlərin iqtisadi səmərəliliyinin hesabatı, əməyin mühafizəsi proqramının tərtib olunması diplom işinin dolğunluğuna yardım etmişdir.
Diplomda qabaqcıl aviasiya mərkəzlərinin internet resurslarına daxil olmuş və bununla müasir texnologiyaların yenilliklərinin nəticələrindən istifadə edilmişdir.
МЦНДЯРИЖАТ
|
ЭИРИШ
|
8
|
|
ФЯСИЛ 1. PİLOTSUZ UÇAN APARATLARIN TƏSNİFATI
|
11
|
1.1.
|
Pilotsuz uçan aparatlar vasitəsi ilə həll olunan məsələlər
|
11
|
1.2.
|
Pilotsuz uçan aparatlarin ua idarəetmə qurğulari və elementləri
|
13
|
1.3.
|
Тятбиг едилян эироскопик васитялярин иcмалы
|
18
|
1.4.
|
Юлчмя нятиcялярини мянимсяйян гурьулар
|
29
|
1.5.
|
Qlobal naviqasiya sistemi
|
31
|
|
ФЯСИЛ 2. CİHAZIN DİNAMİK XARAKTERİSTİKALARININ ANALİZİ
|
35
|
2.1.
|
Pilotsuz uçan aparatin aviahorizontun dönmə göstəricisində keçid proseslərinin hesabatı və analizi
|
35
|
2.2.
|
Aviahorizontun tezlik xarakteristikaların hesabatı və analizi
|
42
|
|
ФЯСИЛ 3.CİHAZLARIN DİNAMİK XARAKTERİSTİKALARININ SİNTEZİ
|
45
|
3.1.
|
Keçid prosesi davamiyyətinin təmini şərtindən ikinci tərtibli ölçmə sisteminin parametrlərinin optimallaşdırılması
|
46
|
3.2.
|
Tezliklərin maksimum buraxma zolağının təmini şərtindən, ölçmə sisteminin parametrlərinin optimallaşdırılması
|
50
|
|
ФЯСИЛ 4. CİHAZLARIN RASİONAL SXEMİNİN VƏ YA KONSTRUKSİYASININ SEÇİLMƏSİ
|
54
|
4.1.
|
Aviahorizontun dönmə göstəricisi xətaları
|
54
|
4.2.
|
Elektrik dönmə göstəricilərinin üstün və çatışmayan cəhətləri
|
55
|
4.3.
|
Pyezoçevirici
|
56
|
|
FƏSİL 5. İQTİSADİ SƏMƏRƏLİLİYİN HESABATI
|
63
|
|
ФЯСИЛ 6. ЯМЯЙИН МЦЩАФИЗЯСИ
|
72
|
|
НЯТИЖЯ
|
83
|
|
Ядябиййат
|
84
|
GİRİŞ
1898-ci ildə, Nikola Tesla tədqiqat apardı və miniatür radio ilə idarə olunan qayığı nümayiş etdirdi.
1910-cu ildə, Rayt qardaşlarının müvəffəqiyyətləri ilə ruhlandırılan, Çarlz Kettering tərəfindən Ohayodan gənc Amerikan hərbi mühəndisi adamsız təyyarənin istifadəsini təklif etdi. Onun planı ilə saat mexanizmi qurğusunu idarə edilən qurğu müvafiq yerə catdiqda qanadlarını ataraq, bomba kimi düşmələrinin üzərinə salmaq idi. ABŞ ordusundan alınan maliyyələşmə əsasında, o uğurla “The Kattering Aerial Torpedo”, “Kettering Bug” qurğularını hazırlamışdı, ancaq döyüşdə onlar heç vaxt tətbiq olunmadılar.
1933-cü ildə Böyük Britaniya tərəfindən birinci çox istifadəli “Queen Bee” PUA hazırlanıb inkişaf etdirildi. Əsas, üç “Fairy Queen” biplanı bərpa olundu, radio ilə gəmidən uzaqdan idarə edilirdi. Onların ikisi qəzaya uğradı, üçüncü biplane isə müvəffəqiyyətli uçuş etdi. Britaniyanı PUA-ın faydasından xeyir götürmüş birinci ölkə oldu. “DH82A Tiger Moth” altında bu radio ilə idarə olunan pilotsuz təyyarələri 1934-cü ildən 1943-cü ilədək Kral Donanması tərəfindən istifadə edildi. Birləşmiş Ştatların Ordusu və Donanması 1940-cı ildən bəri təyyarə hədəfi kimi Məssafədən İdarə Olunan Pilotsuz Uçan Aparatdan “Radioplane OQ-2” istifadə etmişlər.
1940-ci illərdə Alman alimlərinin kəşfi və təhlili nəticəsində bir neçə onillik qabağa reaktiv mühərrikləri və qanadlı raketləri dünyaya verdilər. Demək olar ki, səksənincilərin sonuna qədər, PUA-ın hər müvəffəqiyyətli layihəsi "qanadlı raketdən" “FAU-1 "" əsaslanırdı, təyyarələr isə, “Foke Vulf" Fw 189. “FAU-1” real döyüşdə 1-ci istifadə olunan pilotsuz təyyarə idi. İkinci Dünya Müharibəsi ərzində, Alman alimləri radio ilə idarə olunan silahların bir neçə tipini inkişaf etdirirdi. “Henschel Hs 293”, “Fritz X” idarə edilən bombaları və “Enzian” raketi,eyni zamanda radio ilə idarə olunan təyyarəsi partlayıcı maddələr ilə. Layihənin natamamlıqlarına baxmayaraq zirehli hərbi gəmilərə qarşı Aralıq dənizində istifadə edildi. Mürəkkəb olmayan və daha çox siyasi məqsəd ilə yaradılan qüvvədə ola (qaça) bilən vurma reaktiv mühərriki ilə hərbi məqsədlər təyyarəsi V1 Uğuldaması Bombasından, necə ki əsasdan (torpaqdan) və hava yolu ilə.
1930-1940-da SSRİ-də Nikitin tərəfindən xüsusi məqsədili torpedoaparan-planer (ПСН-1 və ПСН-2) "uçan qanad" iki variantda: tam avtomatlaşdırılmış və məşğələ üçün pilotsuz təyyarələr hazırlandı. 1940-ci ilin əvvəllərində 100 km məsafəyə (700 km/saat sürətində) üçan torpedolar hazırlanmışdır. Buna baxmayaraqbu icadların istifadəsi həyata keçirilmədi .
1941-ci ildə II Dünya Müharibəsi ABŞ Donanması PUA kimi, TB-3 ağır ağır bombardmançıları körpülərin məhvi üçün istifadə etmişdir və Alman sualtı gəmilərini vurmaq üçün B-17 təyyarəsindən Məssafədən İdarə olunan PUA-dan istifadə edirdi.
Birləşmiş Ştatlarda İkinci Dünya Müharibəsi PUA-ın müəyyən tiplərinin inkişafını davam etdirdi. Körpülərin məhvi üçün Koreya Müharibəsi ərzində radio ilə idarə olunan “Tarzon” bombalarından müvəffəqiyyətlə istifadə olunmuşdur.
23 sentyabr, 1957-ci ildə Tupolev KB səsdən sürətli mobil nüvə qanadlı raketininin hazırlanması üçün, hökumət sifarişini almışdır. TU-121 birinci nümunəvi uçuşu avqust ayının 25-də, 1960-cı ildə həyata keçirildi, ancaq proqram qapandı və KB Koroleva ballistik raketlər inkişafə xeyrinə verildi.
1960-cı illərin əvvəlində Sovet İttifaqında və Kubada reaktiv raketlərin inkişafa nəzarət etmək üçün ABŞ Uzaq Məsafədən İdarə Olunan PUA-dan istifadə edirdi.
RB 47 və U-2 vurulduqdan sonar, yüksək məsafələrdə üçan PUA-ların hzırlanması başlandı. İntellektual işi yerinə yetirmək üçün, “Red Wadon” (model 136) hazırlandı. Bu model yüksək qanada, aşağı radar və infraqırmızı aşkara malik idi.
Vyetnam "YER-HAVA" tipli raketlərindən amerikan təyyarəsinin artan itkisi ilə Vyetnamda müharibə ərzində PUA-ın istifadəsi artdı. Onlardan şəkilçəkmə kəşfiyyatı aparmaq üçün, əsasən istifadə edirdilər, bəzən radio-elektron müharibəsi üçün. Xüsusən, elektron kəşfiyyat PUA-ını aparmaq üçün, PAU-147E-dən istifadə edilirdi. Baxmayaraq ki, son nəticədə onu vururdulr, PUA onun bütün uçuşu ərzində Vyetnam "YER-HAVA" tipli raket komplekslərin C75-in əsas xüsusiyyətlərinə ötürüdü. Bu informasiyanın dəyəri PU təyyarə proqram inkişafının tam doğruldurdu. O həmçinin 1973-cü ilə kimi gələn 15 il boyunca çoxlu amerikan pilotların və təyyarələrin həyatlarını xilas etdi. Müharibə ərzində, amerikan PUA-lar demək olar ki, 3500 uçuş uçdu və itkilər isə 4% həddində qiymətləndirildi. Aparatı mürəkkəbləşdirmək üçün, şəkilçəkmə kəşfiyyatı, elektron radiosu ilə radioelektron müharibəsi aparmaq və tələlər üçün təhcizatlandırdılar. Ancaq pilotsuz təyyarənin tam proqramı sirlə örtülmüşdür. Hərbi əməliyyatların sonundan sonra PUA-ın inkişafını stimullaşdırmaq üçün, xeyli dərəcədə nəzərə çarpmamışdır.
Körfəzdə 1991-ci ildə hər şeydən əvvəl müşahidə və kəşfiyyat üçün platforma kimi ABŞ, Britaniya, Fransa və açılan və sistem tipləri Pionerindən, Göstəricidən, Exdrone-dən, Hünüdən, Alpilles Martdan, CL-89-dan effektiv istifadə etdi. İraq Əl-Yamamah-dan istifadə etdi, Makareb-1000 və Sahreb-2.
PUA-dan həmçinin əvvəlki Yuqoslaviyada sülhü qoruyan əməliyyatlar BMTi qüvvələrində istifadə edilmişdir. 1992-ci ildə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı NATOnun hava qüvvələrinin istifadəsinə, havadan Bosniya üçün örtüyü təmin etmək, icazə verdi, yerüstü qoşunu dəstəkləmək bütün ölkə üzrə yerləşdirilir.
2008 avqustda ABŞ Hava Qüvvələri birinci hərbi hava hissəsinin yenidən PUA MQ-i 9 Reaper ilə silahlandırırdılar. Milli Qvardiyanın 174-cu Qırıcı Qanadı PUA MQ-i 9 Reaper yenidən silahlanması üç il ərzində baş verdi. PUA hücumda, Əfqanıstanda və İraqda yüksək effektivliyi nümayiş etdirmişdir. PUA-lar F-16 əvəz etmişdirlər. PUA-ların üzərindəki əsas mahiyyət üstünlükləri: alınmanın, əməliyyatın daha aşağı qiymətləri, uzunmüddətli uçuşunun və operatorların təhlükəsizliyi idi.
İraqda 2008 sonunda, dustaq üzərindən, portativ kompüterdən PUA-in videosunu yaxalamışdırlar. 2009-cu ildə, döyüşçülərdən tutulan videonun miqdar bir neçə gün idi. Videoələkeçirmə üçün SkyGrabber Rusiya (Rus) şirkət SkySoftware proqramından istifadə etmişdilər. Zəifliklər «Predator» PUA-ında aşkar olunmuşdur..
2010-cu ildə, ABŞ Hava Qüvvələri PUA operatorlarının sayı 400 adama çatdırdı.
|
| |
