Radioaktivlikning biosferaga ta`siri. Kislotali yomg’irlar, fotokimyoviy smog




Download 0,64 Mb.
bet3/4
Sana31.05.2024
Hajmi0,64 Mb.
#258740
1   2   3   4
Bog'liq
ekologiyamustaqilish

Radioaktivlikning biosferaga ta`siri. Kislotali yomg’irlar, fotokimyoviy smog

Havoning ifloslanishi natijasida odamlarda darmonsizlanish, ish qobiliyatini pasayishi, yo’tal, bosh aylanishi, ovoz boylamlarining siqilishi, o’pka, ko’z bilan bog’liq har xil kasalliklar organizmning umumiy zaharlanishi, kasallikka qarshi kurashishning susayishi kabilar kelib chiqadi.

Atmosferani ifloslanishiga qarshi kurashish juda murakkab va ko’p qirralidir. Shuningdek, katta kuch va mablag’ talab etadi. Atmosfera havosini muhofaza qilish uchun quyidagi chora-tadbirlarni qo’llash lozim:

1. Havfli moddalarni hosil bo’lishini bartaraf etuvchi mavjud texnologiyalarni takomillashtirish. Yangi texnologik jarayonlarni joriy etish;

2. Yoqilg’i tarkibi apparatlar va karbyuratorlarni yaxshilash, tozalovchi qurilmalar yordamida atmosferaga chiqindilar chiqishini kamaytirish va bartaraf etish;

3. Zararli chiqindilar chiqaruvchi manbalarni to’g’ri joylashtirish orqali atmosferani ifloslanishini oldini olish va yashil maydonlarni kengaytirish.

Radioaktiv ifloslanishning manbalari atom va vodorod bombalarini sinovdan o’tkazish bo’lsa bundan tashqari ridioaktiv ifloslanish yadro qurollarini tayyorlashda elektrostantsiyalarining atom reaktorlari va radiaktiv chiqindilardan atmosferaga tarqaladi.

Inson va boshqa tirik organizmlar uchun atmosfera havosining freonlar bilan ifloslanishi jiddiy salbiy oqibatlarga olib keladi. Ulardan sovutgich qurilmalarida, yarim o’tkazgichlar va aerozol balonchalar ishlab chiqarishda foydalaniladi. Freonlar ozon qatlamiga ta’sir yetadi. Ular qisqa to’lqinli ul`trabinafsha nurlar ta’sirida parchalanadi natijada xlor, ftorlarga ajraladi. Natijada xlor va ftorlar ozon bilan o’zaro ta’sir etadi. Ozon qatlamining siyraklashishi havfli yerlarga ultrabinafsha nurlarning kirib kelishi natijasida teri raki kasalligi ortishiga sababchi bo’lmoqda.

  • Agar atmosferada uz-uzini tabiiy tozalash jaraeni bulmaganda edi, er kurrasida xavo juda ifloslanib xaet uchun xavf vujudga kelgan bular edi. Tabiiy tozalanish jaraeni shundan iboratki, atmosfera xavosi tarkibini sekin ekkan emgir (2 mm soatda) 28%, kor 80-90 %, usimliklar 70 % tozalaydi. Bir pushtali daraxtzorlar -10 % ga ikki polosalilari 65% tozalaydi. Bir gektar urmon daraxtlarining barglari orkali atmosfera xavosini, 2 tonna ammiakdan, 80 tonna SO (oltingugurt oksidi) dan tozalaydi. Atmosfera xavosini tozalashda tol daraxti eng yaxshi tozalagich xisoblanadi. Bir gektar tolzor 3-4 ga sosna, el daraxtlarining xususiyatlarini bajaradi. Usimliklar uzidan fitonicit fermentini ajratib chikaradi, bu ferment uz navbatida yukumli kasallik tarkatuvchi mikroblarni yukotish xususiyatiga ega. Shu sababli urmon xavosining 1 m da 100-300 sanoat korxonalari atrofidagi xavo tarkibida 6000-10000 tagacha bakteriyalar, mikroblar mavjud buladi.
  • Tuprokda yashovchi mikroorganizmlar xam atmosfera xavosini zaxarli chikindilardan tozalash xususiyatiga ega. 1 gektar maydonda yashovchi shunday mikrorganizmlar 8 tonnagacha uglerod oltingugurt, azot oksidlarini zararsizlantirish kobiliyatiga ega. Eginlar iflos moddalarni xavodan yuvadi, shamollar ifloslovchi moddalarni uchirib, bir joydan ikkinchi joyga kuchiradi. Tuprokka eki suv yuzasiga tushgan iflos moddalar vakt utishi bilan reakciyaga kiradi. Yangi koncerogen moddalarni xosil kiladi eki neytrallashada. Lekin sanoat, ayniksa ekilgi sanoati tarakkiy etgan, transporti rivojlangan, kishlok xujaligi mexanizaciyalashgan, ximiyalashgan, axolining kupayib, urbanizaciya jaraeni kuchaetgan bizning asrimizda atmosferaning sun`iy ifloslanishi tabiiy tozalanishga nisbatan ustunlik kilmokda.
  • Shu sababli atmosfera uz-uzini tabiiy xolda tozalaydi deb xotirjam bulish juda katta salbiy okibatlarni keltirib chikarishi mumkin. Shu tufayli atmosferaning sun`iy ifloslinishidan tozalash yullarini joriy etish, unioldini olish bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan biridir.

Download 0,64 Mb.
1   2   3   4




Download 0,64 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Radioaktivlikning biosferaga ta`siri. Kislotali yomg’irlar, fotokimyoviy smog

Download 0,64 Mb.