TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI




Download 0,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/6
Sana02.01.2024
Hajmi0,67 Mb.
#129506
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
issiqxona-xo-jaliklarini-boshqarish-moslamasi-va-avtomatlashtirilgan-tizimini-ishlab-chiqish

TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI
Jarayonning energiya intensivligini kamaytirish uchun, birinchi navbatda, texnologik 
energiya sarfini kamaytirishga harakat qilish kerak. Bu qiymat binolarning kattaligi va issiqlik 
xususiyatlari, shuningdek havo oqimi va havo va atrof-muhit o‘rtasidagi harorat farqi bilan 
belgilanadi. Xona harorati qancha past bo‘lsa, energiya sarfi shunchalik kam bo‘ladi. Biroq, xona 
ichidagi haroratning pasayishi hosildorlikning pasayishiga olib keladi, shuning uchun uning 
kamayishi agrotexnik talablar bilan cheklanadi. 
Issiqxonalarda qulay mikroiqlim parametrlarini yaratish va saqlash o‘simliklarning 
o‘sishi, hosildorligi va sifatiga hamda energiya resurslari sarfiga ham ta‘sir qiladi. Kam energiya 
sarfi bilan yuqori hosildorlikka erishish uchun issiqxonada mikroiqlim parametrlarini boshqarish 
va nazorat qilishga to‘g‘ri keladi . 
Har yili issiqxona korxonalarida mikroiqlimni sifatli saqlashga ko‘proq e‘tibor 
qaratilmoqda. Mikroiqlimni saqlash uchun to‘g‘ri texnologiya - unumdorlikni oshirishi mumkin 
bo‘lgan eng muhim komponentlardan biri. Energiya resurslaridan samarali foydalanish esa 
mahsulot tannarxini sezilarli darajada kamaytirish uchun qo‘shimcha imkoniyatdir. Zamonaviy 
avtomatlashtirilgan mikroiqlimni boshqarish tizimi nafaqat belgilangan rejimni saqlab turishi, 
balki ijro etuvchi tizimlarning imkoniyatlaridan maksimal darajada samarali foydalanishi kerak. 
Issiqxonani avtomatlashtirish sozlanishi mumkin bo‘lgan iqlim parametrlarini boshqarish 
va kuzatishni o‘z ichiga oladi. Iqlim nazoratini avtomatlashtirish yuqori hosil olishga yordam 
beradi, shuningdek, qo‘l mehnati xarajatlarini kamaytiradi. Texnologik jarayonlarni yuqori 
darajada avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash zarur. Umumiy holda, boshqaruv tizimini bir 
nechta boshqaruv jarayonlari va ob‘ektlari munosabatlari sifatida ko‘rish mumkin. Boshqarishni 
avtomatlashtirishning 
umumlashtirilgan 
maqsadi 
boshqaruv 
ob‘ektining 
potentsial 
imkoniyatlaridan foydalanish samaradorligini oshirishdan iborat . Mikroiqlimni nazorat 
qilishning uch turdagi tizimlari mavjud bo‘lib, ular quyidagilardan iborat: 
1. Qo‘lda boshqariladi. Bularga o‘simliklarning o‘sishini vizual kuzatish, o‘simliklarni 
qo‘lda sug‘orish, haroratni sozlashni yoqish va o‘chirish, o‘g‘itlarni qo‘lda purkash kiradi. Bu 
ko‘p vaqt talab qiladi, inson xatosi ehtimoli yuqori va shuning uchun bu sozlamalar kamroq aniq 
va ishonchsizdir.
2. Qisman avtomatlashtirilgan. Bunday tizimlar qo‘lda boshqarish va qisman 
avtomatlashtirishning kombinatsiyasi bo‘lib, ko‘p jihatdan qo‘lda boshqariladigan qurilmalarga 
o‘xshaydi, biroq ular sug‘orish va parametrlarni nazorat qilishda qo‘l mehnatini kamaytiradi. 
3. To‘liq avtomatlashtirilgan. Bu issiqxona ichida sodir bo‘ladigan iqlim 
o‘zgarishlarining aksariyatiga javob berish uchun yaxshi jihozlangan murakkab qurilmalar. 

 
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
588 
Bunday tizimlar inson omili bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarni hal qiladi, biroq ko‘p harajat 
talab etadi.
Hozirgi vaqtda issiqxonalarni faol modernizatsiya qilish amalga oshirilmoqda, bu ijro 
etuvchi tizimlar sonining ko‘payishi bilan bog‘liq: sxemalarni ajratish, deraza ventilyatsiyasini 
modernizatsiya qilish, parda tizimlarini o‘rnatish, fanatlarni o‘rnatish. Issiqxonada qanchalik 
ko‘p ijro etuvchi tizimlar mavjud bo‘lsa, u uchun mikroiqlimni saqlash strategiyasini 
belgilaydigan mezonni tanlash shunchalik muhimdir. Misol uchun, eng mashhur nazorat 
mezonlaridan biri issiqlik resurslarini tejashdir. Bunday holda, pastki isitish davrlarini faol 
ravishda ishlatish maqsadga muvofiqdir, chunki ular tashqi muhitga eng kam issiqlik beradi. 
Mezonni tanlashning yana bir yondashuvi o‘simlikning ildizlariga qaraganda yuqori o‘sish 
nuqtasida haroratni saqlashni o‘z ichiga oladi va shu bilan yuqori isitish davrlarini faol 
ishlatishni nazarda tutadi. Boshqa bir nazorat mezoni pastki konturning ildiz zonasida doimiy 
haroratni saqlab turishi kerakligiga asoslanadi, bu optimal deb ataladigan va undan faqat boshqa 
ijro etuvchi tizimlarning resurslari tugaganidan keyin chetga chiqishi kerak. 

Download 0,67 Mb.
1   2   3   4   5   6




Download 0,67 Mb.
Pdf ko'rish