Bog'liq avtomobil-transportida-yuklarni-tashishda-zamonaviy-tizimlarini-joriy-etish-samaradorligi
1-rasm. Transport vositalarini GPS orqali nazorat qilish 50% dan koʻp logistik kompaniyalar ushbu tizimdan foydalanmoqda, yaqin yillarda yana
30% kompaniyalarning ulanishi koʻzda tutilgan. Polsha logistik kompaniyalarining 70 foizi
ushbu tizimdan foydalanmoqda. Yaqin 2-3 yil ichida Xitoyda 500 mingga yaqin avtomobilni
tizimga ulash rejalashtirilgan [5].
Transport infratuzilmasini rivojlantirish va transportning barcha turlarini navigatsiya
bilan ta’minlashni geodeziya va kartografiya tomonidan yaratilgan va ta’minlangan. Yer
yuzasidagi obyektlar toʻgʻrisidagi zamonaviy
. ishonchli ma’lumotlarsiz amalga oshirish mumkin
emas.
Ushbu ma’lumot transportning barcha turlarida tashishni tashkil qilish uchun, birinchi
navbatda, transportni navigatsiya tizimlari bilan ta’minlash masalasini joriy qilishda juda
muhimdir. Navigatsiyaning asosiy maqsadi
- berilgan koordinatalar tizimidagi obyektning aniq
joylashishini doimiy ravishda aniqlash va uning navigatsiya parametrlarini va u harakatlanadigan
relef haqidagi ma’lumotlarni olish va qayta ishlash asosida ushbu obyekt
uchun optimal
marshrutni topishdir. Navigatsiyaning eng zamonaviy usullari astronomik va radiotexnikadir.
Astronomik usullar tanlangan koordinatalar tizimiga nisbatan ma’lum samoviy jismlarning
oʻrnini aniqlashga asoslangan. Radiotexnika usullari turli xil yerdagi vasun’iy yoʻldosh
navigatsiya tizimlarining (GPS, GLONASS, Galileo) bort asboblariga har qanday ob-havo
sharoitida joylashuvni va kerak boʻlganda tezlikni tez va avtomatik aniqlash va koʻrsatish
imkonini beradi. Harakatda GPS, GLONASS va boshqalar sun’iy yoʻldosh tizimlari yordamida
aniqlanadigan koordinatalar 5-10 m aniqlik berishi mumkin. Ularni yaxshilash uchun differensial
stantsiyalar yoki koordinatalar doimiy ravishda kuzatib boriladigan va tuzatishlar kiritiladigan
nuqtalar mavjud. Ushbu tuzatishlar taxminan 30-50 km masofada barqarordir va agar ularni
harakatlanuvchi obyektga oʻtkazilsa, ushbu obyektning koordinatalarini aniqlashning aniqligini
oshirishi mumkin. Navigatsiyani qoʻllab-quvvatlash tizimi – bu har qanday ob-havo sharoitida
tezkor, yuqori aniqlikdagi, navigatsiya va kartografik-geodeziya vositalaridan foydalanish uchun
moʻljallangan tashkiliy, texnik, dasturiy ta’minot, axborot va texnologik vositalar toʻplami
hisoblanadi (2-rasm).
АВТОМОБИЛ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК МАШИНАЛАРИ
МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, МАХСУС СОН 2023, № 2 (5)
92
