|
Kartalarni varaq o‘lchamlari va nomenklaturasi
|
| bet | 3/5 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 430,71 Kb. | | #250264 |
Bog'liq 1 laboratoriya AYQda top xar nomenklaturasi bo\'y masala yechish Kartalarni varaq o‘lchamlari va nomenklaturasi
Karta masshtablari
|
Karta varag‘i ramkasining o‘lchami
|
Karta nomenklatura belgisi
|
Kenglik bo‘yicha
|
Uzoqlik bo‘yicha
|
1:1000000 masshtabdagi varaqda
|
1:1000000
|
4°
|
6°
|
K-42
|
1:500000
|
2°
|
3°
|
K-42-G
|
1:300000
|
1°20ў
|
2°
|
IX- K-42
|
1:200000
|
40ў
|
1°
|
K-42-XX
|
1:100000
|
20ў
|
30ў
|
K-42-102
|
1:100 000 masshtabdagi varaqda
|
1:50000
|
10ў
|
15ў
|
K-42-102-B
|
1:25000
|
5ў
|
1ў30І
|
K-42-102-V-g
|
1:10000
|
2ў30І
|
3ў45І
|
K-42-102-V-a-3
|
Geodezik masalalarni echishda ish xududi joylashgan karta varag‘ini tanlash zaruriyati tug‘iladi. Ushbu karta varag‘ining xududida joylashgan geodezik punktning ma’lum geofafik koordinatalari qiymatlari bo‘yicha uning nomenklaturasini aniqlash mumkin.
1-Masala: geografik kengligi φ=50º 17' 25"va geografik uzoqligi λ=71º 14' 10" bo‘lgan geodezik punkt joylashgan 1:10000 masshtabdagi karta varag‘ining burchakli geografik koordinatalari va nomenklaturasini aniqlash zarur.
Masalani echish uchun dastlab punktning koordinata qiymatlari bo‘yicha qatorning shimoliy parallelini kengligi va kolonna meridianining sharqiy uzoqligi topiladi. Topilgan kenglik va uzoqlik qiymatlari bo‘yicha 1:1 000 000 masshtabdagi karta varag‘ining joylashish o‘rnini aniqlashda quyidagi formulalardan foydalanish mumkin
(1)
. (2)
Bunda m -kolonna nomeri,
n-qator nomeri.
Agar geografik uzoqlikni qiymati 180°dan katta bo‘lsa (1) formulani ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:
(3)
Ushbu formulardan foydalanishda φ, λ larning faqat gradus qiymatlari olinadi va shu sababli natijalar qiymatiga 31 va 1 qo‘shiladi.
Bizning misol uchun1:1 000 000 masshtabdagi karta varag‘i uchun kolonna nomeri , qator nomeri esa bo‘lib, lotin alvafitining M xarfiga mos keladi. Demak punkt joylashgan 1:1 000 000 masshtabdagi karta varag‘ini nomenklaturasi M-42 bo‘ladi.
1:1 000 000 masshtabdagi karta varag‘i tomonlari kenglik bo‘yicha farqi to‘liq 4ºga teng va geodezik punkt geografik kengligi φ=50º 17' 25" bo‘lgani uchun karta varag‘ini janubiy tomoni 48º 00', shimoliy tomoni esa 52º 00' qiymatga ega bo‘ladi (5 -rasm)
Karta varag‘ining tomonlarini uzoqlik bo‘yicha farqi 6ºga teng va punkt geografik uzoqligi λ=71º 14' 10" bo‘lgani uchun karta varag‘i tomonlari g‘arbda 66º 00', sharqda esa 72º 00' qiymatga ega bo‘ladi. 1:1000000 masshtabdagi karta varag‘ini 144ta bo‘lakga bo‘lib, tomonlarining kengligi bo‘yicha 20' va uzoqligi bo‘yicha 30' li 1:100 000 masshtabdagi karta varag‘ini hosil qilamiz (5-rasm). Geodezik punkt 1:100000 masshtabdagi kartani 71- varag‘iga joylashgan. Ushbu karta nomenklaturasi M-42-71 deb belgilanadi.
1:1000000 masshtabdagi karta varag‘ini 144ta bo‘lakga bo‘lib, tomonlarining kengligi bo‘yicha 20' va uzoqligi bo‘yicha 30' li 1:100 000 masshtabdagi karta varag‘ini hosil qilamiz (5-rasm). Geodezik punkt 1:100000 masshtabdagi kartani 71- varag‘iga joylashgan. Ushbu karta nomenklaturasi M-42-71 deb belgilanadi.
1:100000 masshtabdagi karta varag‘ini 4ta bo‘lakga bo‘lib tomonlarining kengligi bo‘yicha 10' va uzoqligi bo‘yicha 15' li 1:50 000 masshtabdagi karta varag‘ini hosil qilamiz (6-rasm).
Geodezik punkt 1:100000 masshtabdagi kartani M-42-71-A nomenklaturali A- varag‘iga mos keladi. Ushbu varaqni 4ta bo‘lakga bo‘lib tomonlarining kengligi bo‘yicha 5' va uzoqligi bo‘yicha 7' 30" li 1:25 000 masshtabdagi karta varag‘ini hosil qilamiz (7-rasm). Geodezik punkt 1:25 000 masshtabdagi kartani M-42-71-A-b nomenklaturali b- varag‘iga mos keladi.
1:25000 masshtabdagi kartani 4ta bo‘lakga bo‘lib tomonlarining kengligi bo‘yicha 2'30" va uzoqligi bo‘yicha 3' 45" li 1:10 000 masshtabdagi karta varag‘ini hosil qilamiz (8-rasm). Geodezik punkt 1:10 000 masshtabdagi kartani 4- varag‘iga mos keladi.
Masalani javobi - geodezik punkt 1:10 000 masshtabdagi kartani M-42-71-A-b-4 nomen-klaturali varag‘ida joylashgan va ushbu karta varag‘i qiralaring gegrafik koordinatalari quyida-gicha:
φ 1=50015’; φ 2=500 17’30"
λ1=71011’15"; λ2-=710 15’00˝.
|
| |
