tarmoqlari, kosmik aloqa kabi turli xildagi aloqa vositalarini
yaratish;
•belgilangan algoritmlar b o ‘yicha axborotlami ishlab chiqish va
aks ettirishga bilimlami jam lash
va generatsiyalashga imkon
beruvchi kompyuterlami, ayniqsa, shaxsiysini yaratish.
Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalari barcha axborot
operatsiyalarini avtomatlashtirish doirasini oshirishga va demak,
jam iyatning ilmiy-texnik taraqqiyotini jadallashtirishga y o ‘nal-
tirilgan.
Falsafiy m a’noda axborotlar haqiqiy dunyoning aks ettiri-
lishidir; u bir xaqiqiy obyekt boshqa bir
haqiqiy obyekt haqida ega
b o ‘lingan m a’lumotlardir. Snunday qilib, axborot tushunchasi u aks
ettirayotgan belgilangan obyektning xususiyati bilan b o g ‘liq.
Axborotlar matematik turdagi mavhum tushunchalami ham o ‘z
ichiga olishi mumkin. Ammo bir qator xususiyatlari axborotlami
moddiy dunyoga yaqinlashtiradi. Masalan,
axborotlami olish,
yozish, uzatish, o ‘chirish mumkin. Axborotlar y o ‘qdan vujudga
kelishi m um kin emas. Ammo axborotlami real dunyodan ajratuvchi
xususiyatlari bor.
Axborotlam i bir tizimdan boshqasiga uzatishda uning uzatuvchi
tizimdagi
soni kamaymaydi, uzatuvchi tizimda uning soni qoidaga
ko ‘ra qo‘paysa ham. Bundan tashqari axborotlami uning man-
balaridan mustaqilligi kuzatiladi, chunki
turlicha jism oniy muhitlar
b o ‘yicha uning semantikasi, y a ’ni mazmundorligi, mazmunidan
qat’iy nazar turli-tuman jism oniy signallar yordamida o ‘zgartirilishi
mumkin. Har qanday moddiy obyekt haqidagi
axborotlar kuzatish
y o ‘li bilan, tabiiy yoki hisoblash tajribasi yoki mantiqiy xulosa y o ii
bilan olinishi mumkin. Shu munosabat bilan, axborotlar tajribagacha
b o ‘lgan yoki tajriba va dalillardan ayrim
va tajribadan keyingi yoki
tajriba va dalillarga asoslangan, o ‘tkazilgan tajriba natijasida
olinganlarga b o ‘linadi.
M oddiy dunyoda axborotlar almashuvi, uning o ‘zgarishi va
uzatilishi sodir b o ‘lishi
uchun axborotlaming manbasi, uzatkich,
aloqa kanali, qabul qiluvchi va axborotlar oluvchisi b o ‘lishi kerak.
Uzatish muhiti axborot manbasi va oluvchisini axborot tizimiga
birlashtiradi (2.4 - rasm). Bunday axborot-kommunikatsiya texno
logiyalari nafaqat odamlar orasida vujudga keladi. Axborotlar
18
