2. 4. MaGnitOfOnLar va uLarninG turLari
hozirgi kunda foydalanilayotgan magnitafonlarning, asosan,
ikki turini ko‘rishimiz mumkin:
I. Professional tipdagi magnitafonlar.
II. Maishiy tipdagi magnitafonlar.
Professional tipdagi magnitafonlar radio televizion eshittirish-
larda kinemotografiya sohasida qo‘llaniladi. Bular statsionar turda-
gi magnitafonlar bo‘lib, maxsus xonaga montaj qilingan hamda
malakaviy mutaxassis tomonidan boshqariladi. Texnika xavfsizligi
vositalari bilan to‘liq ta’minlangan bo‘ladi.
Axborot-kutubxonalarda maishiy tipdagi magnitafonlardan foy-
dalaniladi. Bunday magnitafonlardan barcha bemalol foydalanishi
mumkin. Ularning quyidagi guruhlarini ko‘rishimiz mumkin:
1) statsionar-professional magnitofon;
2) elektr tarmog‘idan ta’minlanadigan ro‘zg‘or magnitofoni;
3) ham batareya, ham elektr tarmog‘ida ishlaydigan magnitofon;
4) reportyorlar magnitofoni.
Statsionar magnitofonlar bir xonaga doimiy o‘rnatib qo‘yib
ishlatiladi. «MAG–8–P», «MAG–59», «Tembr», «Dnepr–11»,
«Dnepr–12», «Dnepr–14» magnitofonlari statsionar magnitofon-
larga misol bo‘la oladi.
Axborot-kutubxona muassasalarida elektr tarmog‘idan ta’min-
lanadigan, ko‘tarib yuriladigan magnitofonlar keng qo‘llaniladi.
26
27
Maxsus maqsadlar uchun ham batareya, ham elektr tarmog‘idan
ta’minlanadigan magnitofonlar, tranzistorli, portativ, og‘irligi 5 kg
dan oshmaydigan magnitofonlardan foydalanish mumkin.
Magnitofon tasma tortish mexanizmi, magnit kallaklar bloki,
o‘chirish generatori, mikrofon, radiokarnay va yozuv sathi indikato-
ri hamda kuchaytirgichlarning elektron lampalarini ta’minlaydigan
to‘g‘rilagichlar va h. k. dan iborat. Magnitofonda bir necha kirish
bo‘lib, ovozni mikrofon, ovoz qabul qilgish, radiopriyomnik yoki
televizor va radiotranslatsiya liniyasidan yozib olishga imkon be-
radi.
Tasma tortish mexanizmining elektrodvigateli tasmani qat’iy bir
xil tezlikda magnit kallaklari bo‘ylab tortishga hamda tasmani ik-
kala yo‘nalishda tez qayta o‘rashga imkon beradi. Elektrodvigateli-
ning yetakchi valiga rezinali qisish roligi bilan qisilgan magnit
tasma magnit kallaklar oldidan bir xil tezlikda o‘tib turadi. U chap
kassetadan o‘ng kassetaga o‘raladi. Qisish roligidan tashqari, yo‘-
nal ti ruv chi va tortuvchi roliklar ham bo‘ladi. Statsionar magnito-
fonlarda ikkita elektrodvigateli yetakchi valni va ikkala kassetani
harakatga keltiradi. Ko‘tarib yuriladigan magnitofonlarda tasma
tezligi 19,05; 9,53, 36 sm/sek, statsionar magnitofonlarda 38 va
19,05 sm/sek.
Statsionar magnitofonlarda uchta: o‘chiruvchi, yozib oluvchi va
qayta eshittiruvchi magnit kallak bor. Ko‘chma magnitofonlarda
ikkita: o‘chiruvchi va universal kallaklar bo‘ladi. Universal kal-
lak galma-gal yozib oluvchi va qayta eshittiruvchi kallak vazifasini
o‘taydi. Bunday magnitofonlarda ovozni ikki yo‘lli yozuv qo‘yadi:
oldin ovoz tasmaning bir (yuqori) qismiga, so‘ngra kassetalarning
o‘rni almashtirilib, ikkinchi (pastki) qismiga yoziladi.
Ko‘tarib yuriladigan magnitofonlarda bitta umumiy universal
kuchaytirgich bo‘lib, galma-gal yozib olish va qayta eshittirish
kuchaytirgichlari vazifasini o‘taydi. Universal kuchaytirgichda
yuqori chastota generatori (o‘chirish generatori) montaj qilingan
va bu bilan elektr bog‘langan. Yozib olish sathi indikatori ham shu
kuchaytirgich bilan bog‘langan. Bitta universal kuchaytirgichli
26
27
magnitofonlarda yozuv sathi indikator – 6E5C elektron lampa bilan
nazorat qilinadi.
Sanoatda turli-tuman maishiy magnitofonlar ham ishlab chiqa-
rilgan, ular bir-biridan tashqi ko‘rinishi, tasma tortish mexanizmi-
ning kinematik sxemasi, tasma tortish tezligining soni va h. k. bilan
farq qiladi.
|
