24
25
Kallaklar yaxshi ekranlanmagan bo‘lsa, ovoz bilan birga o‘zga-
ruvchan tok foni ham eshitilib turadi.
Magnitofon quyidagicha ishlaydi. Elektrodvigateli ovoz eltuvchi
magnit tasmani chapdagi kassetadan o‘ngdagi kassetaga o‘rab tu-
radi. Agar ovoz manbayi mikrofon oldida ovoz
tebranishlari chiqa-
rsa, mikrofon ularni ovoz chastotali elektr tokiga aylantiradi. Bu
tok yozuv kuchaytirgichiga beriladi. Bu yerda kuchaytirilgan ovoz
chasotali tok yozib oluvchi magnit kallakga keladi,
uning ish tir-
qishida ovoz chastotali
o‘zgaruvchi magnit maydoni hosil bo‘ladi.
Ayni vaqtda, shu kallakka generatordan ultratovush chastotali (70–
90 khz) tok keladi. U yozuv
sifatini oshirish maqsadida kallakni
magnitlaydi. Magnit tasma yozib oluvchi kallakning ish tirqishida
bir
xil tezlikda harakatlanib, o‘zgaruvchan magnit maydonini kesib
o‘tadi va ish tirqishidagi magnit maydonining kattaligiga qarab,
kuchliroq va kuchsizroq magnitlanadi. Tasmada ko‘rinmaydigan
magnit fonogramma shu tarzda hosil bo‘ladi.
Ko‘rinishidan magnit tasma ovoz
yozilgunga qadar va yozib
olinganidan so‘ng o‘zgarmagandek tuyuladi, lekin ovoz yozib
olin ganidan so‘ng u o‘zgaradi, chunki ferromagnit qatlam turli-
cha magnitlanadi. Ovoz yozib olingan magnit tasma o‘ngdagi kas-
setadan chapdagi kssetaga qayta o‘raladi va tasma yozib olingan
ovozni qayta eshittirishga tayyor hisoblanadi.
Ovozni qayta eshittirish paytida magnit tasma
qayta eshittiruv-
chi magnit kallakning ish tirqishidan bir xil tezlikda (xuddi yozib
olingandagi tezlikda) harakatlanadi. Tasmaning magnitlangan
uchastkalari kallak tirqishi oldidan o‘tganida, uning chulg‘amida
e. yu. k. ni uyg‘otadi va unda ovoz chastotali elekr toki paydo
bo‘ladi. Bu tok qayta eshittirish kuchaytirgichiga borib
kuchayadi
va radiokarnayda ovozga aylanadi.
Oldin ovoz yozilgan magnit tasmaga yana ovoz yozib olish
uchun tasmaga zarar keltirmagan holda eski ovozni o‘chirish mum-
kin. Ovoz yozib olish kuchaytirgichiga montaj qilingan ovozni
o‘chirish elektr generatori bilan
tutashtirilgan o‘chiruvchi mag-
24
25
nit kallak yangi ovozni yozib olish paytida eskisini o‘z-o‘zidan
o‘chirib turadi. Generator 30–60 khz
chastotali tok ishlab chiqa-
radi va o‘chiruvchi magnit kallakka yuboradi. Bu kallak tirqishida
yuqori chastotali o‘zgaruvchan magnit maydoni vujudga keladi.
Magnit fonogrammali tasma o‘chiruvchi kallakning ish tirqishi
oldidan o‘tganida ko‘p marta qayta magnitlanadi, natijada to‘liq
magnitsizlanadi, ya’ni eski yozuv o‘chadi.
